Ambre

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

L'ambre ye una resina fosilizada que se fa servir pa fabricar obchectos ornamentals. Encara que no ye mineralizada se fa servir como chemma. A vegadas l'ambre presenta insectos y atros chicoz animals fósils adintro que se conservan muit bien por as condicions d'asepsia en as que morioron.

A etimolochía d'"ambre" se troba en l'arabe عنبر (ʿanbar), que orichinalment se referiba a un aceite precioso que s'obteneba d'o cachalot y que huei ye conoixiu como ambre griso. O termin ʿanbar fue introduciu en Europa por os cruzaus y cheneralizau dende l'occitán u francés ambre, que ye como se troba en o lexico comercial aragonés d'o sieglo XV.

En a redolada d'a mar Baltica abundan os chacimientos d'ambre, y a vegadas corrients marinas levan ambre a las plachas. A presencia de l'ambre n'estas costas influyó en o desembolique comercial d'Europa y se creyó a "rota de l'ambre" aproveitando os cursos de beluns d'os principals ríos d'Europa Central.

En Utriellas se troba un d'os chacimientos d'ambre mes antigos d'o mundo, con fósils d'himenopteros.