Bioprospectie

Diverse geneesmiddelen zijn ontdekt via bioprospectie, zoals metformine (ontwikkeld uit een natuurproduct van de plant Galega officinalis).^[1]

Bioprospectie (Engels: bioprospecting) is het systematisch zoeken naar organismen – zoals planten, dieren en micro-organismen – waaruit nieuwe geneesmiddelen, biochemicaliën en andere commercieel waardevolle stoffen kunnen worden verkregen.^[2] Bioprospectie is een belangrijke ontdekkings- en commercialiseringsstrategie van diverse industrieën, met name de farmaceutische industrie. Bijna een derde van alle geneesmiddelen die tussen 1981 en 2014 op de markt zijn gebracht, zijn uit de natuur afgeleide stoffen.^[3]

Diverse planten, schimmels, bacteriën en mariene organismen worden tijdens bioprospectie onderworpen aan zogenaamde screenings. Dit zijn uitgebreide extractie- en karakterisatieprocedures die onderzoekers in staat stellen om nieuwe natuurproducten te isoleren en identificeren. Hiervoor worden expedities gepland naar onontgonnen delen van de wereld, zoals regenwouden of vulkanische gebieden, om nieuwe organismen te vinden die mogelijk commercieel interessante stoffen produceren. Interessante soorten kunnen voor een screening worden geselecteerd op basis van ecologische, etnobiologische of metagenomische informatie.^[4]

Wanneer de natuurlijke hulpbronnen of inheemse kennis op onethische wijze worden toegeëigend of commercieel worden geëxploiteerd zonder een eerlijke compensatie te bieden, spreekt men van biopiraterij. Er zijn verschillende internationale verdragen gesloten om landen rechtsmiddelen te bieden ter bestrijding van biopiraterij, en om commerciële actoren rechtszekerheid te bieden voor investeringen. Vermeldenswaard is het Biodiversiteitsverdrag van Rio de Janeiro, dat door 195 landen is ondertekend.

1. ↑ (en) Buenz EJ, Verpoorte R, Bauer BA (2018). The ethnopharmacologic contribution to bioprospecting natural products. Annual Review of Pharmacology and Toxicology 58 (1): 509–530. PMID 29077533. DOI: 10.1146/annurev-pharmtox-010617-052703.
2. ↑ (en) Beattie AJ, Hay M, Magnusson B, de Nys R, Smeathers J, Vincent JF (2011). Ecology and bioprospecting. Austral Ecology 36 (3): 341–356. PMID 22737038. PMC 3380369. DOI: 10.1111/j.1442-9993.2010.02170.x.
3. ↑ (en) Newman DJ, Cragg GM (2016). Natural products as sources of new drugs from 1981 to 2014. Journal of Natural Products 79 (3): 629–661. PMID 26852623. DOI: 10.1021/acs.jnatprod.5b01055.
4. ↑ (en) Cushnie TP, Cushnie B, Echeverría J, Fowsantear W, Thammawat S, Dodgson JL, Law S, Clow SM (2020). Bioprospecting for antibacterial drugs: a multidisciplinary perspective on natural product source material, bioassay selection and avoidable pitfalls. Pharmaceutical Research 37 (7): 125. PMID 32529587. DOI: 10.1007/s11095-020-02849-1.