Chorgo

Chorgo

Хорго

Krater wulkanu
Państwo	Mongolia
Pasmo	Changaj
Wysokość	2240 m n.p.m.
Dane wulkanu
Aktywność	brak
Położenie na mapie Mongolii Chorgo
48°11′11″N 99°51′25″E/48,186389 99,856944
Multimedia w Wikimedia Commons

Chorgo^[1], Chorog^[2], (mong. Хорго) - drzemiący wulkan leżący w górach Changaj, w środkowej Mongolii, w ajmaku północnochangajskim, na zachód od Ułan Bator^[3][4].

Wulkan Chorgo wraz z 3 lub 5 innymi stożkami piroklastycznymi znajduje się na polu wulkanicznym długości ok. 4 km, określanym w literaturze anglojęzycznej jako Taryatu-Chulutu lub Tariat^[5][6]. Pole to związane jest z mioceńsko - holoceńskim wulkanizmem ryftu bajkalskiego^[7].

Chorgo ma postać stożka wulkanicznego o wysokości bezwzględnej 2240 m n.p.m.^[8], a względnej 263 m (lub 120 m wg Chuvashovej i in. 2007) i nachyleniu stoków 45 stopni^[9]. Średnica podstawy góry wynosi 1200 m^[10], a na szczycie znajduje się krater, którego rozmiary podawane są w literaturze różnie: średnica 500 m, głębokość 100 m^[11] lub odpowiednio 180 i 70 m^[12]. Ściany krateru są prawie pionowe^[13]. Stożek budują piroklastyki o składzie bazaltowego trachyandezytu, z bombami wulkanicznymi wielkości do 6m^[14], a u jego podstawy znajdują się zastygnięte bazanitowe potoki lawowe^[15] tworzące plateau lawowe na południe od góry^[16]. Pierwotnie zajmowało ono 32,55 km², a objętość tworzących go wulkanitów szacuje się na 12 km³. W wyniku erozji obecnie jego grubość wynosi od 20 do 50 m, obejmuje on 30,4 km² i ma ponad 11,1 km³ objętości. Na powierzchni leżą piroklastyki, w tym bomby wulkaniczne wielkości do 1 m^[17]. W składzie wulkanitów stwierdzono domieszkę materiału wytopionego z płaszcza^[18]. Na stoku wulkanu opisano boczny krater i leżącą obok kopułę wulkaniczną^[19]. Wiek wulkanizmu określono pośrednimi metodami na interwał 8780–7710 lat temu, czyli na holocen^[20]. Badania naukowe wskazują, że powstanie wulkanu Chorgo związane było z obecnością strefy uskokowej, którą magma podnosiła się z głęboko (kilkadziesiąt km) leżącej komory magmowej^[21]. Wulkan był aktywny krótko, a temperatura wylewającej się lawy wynosiła 1040-1090 st. C^[22]. Z krateru wulkanu współcześnie wydobywają się ciepłe gazy^[23][24].

Spływające potoki lawowe przegrodziły rzekę Suman gol, doprowadzając do spiętrzenia jej wód i ukształtowania się w ten sposób wielkiego jeziora, którego pozostałościami są istniejącego do dziś: jezioro zaporowe Terchijn Cagaan nuur^[25] oraz znacznie mniejsze jezioro Chödöö nuur^[26].

W obrębie lawy znajduje się ok. 10 pieczar, otwartych od góry, które powstały gdy gazy tworzące duże bąble w lawie wybrzuszyły ją i przebiły się na powierzchnię. Formy te nazywane są na Chorgo kamiennymi jurtami^[27][28].

Rejon wulkanu Chorgo zalicza się do najbardziej atrakcyjnych pod względem walorów przyrodniczych i krajobrazowych obiektów w Mongolii i jest dość licznie odwiedzany przez turystów^[29]. Wchodzi w skład parku narodowego Chorgo-Terchijn Cagaan nuur^[30][31].

Wizerunek Chorgo znalazł się na wydanym w roku 2023 przez pocztę mongolską bloku znaczków z okazji 100-lecia ustanowienia ajmaku północnochangajskiego^[32].