Dilema

Problem neu gyfyng-gyngor sy'n cynnig dau ddewis ac nid yr un ohonynt yn ddymunol yw dilema.^[1] Yn rhesymeg, ffurf ar y casgliad yw'r dilema sy'n cynnwys dau brif ragosodiad tybiedig ac un is-ragosodiad digysylltiol. Yn ôl iaith symbolaidd rhesymeg, ffurf dadl y dilema yw: A ⊃ C, B ⊃ C, A ∨ B, felly C.^[2]

Defnyddir y term yn rhethregol i ddisgrifio sefyllfa nad yw'n caniatáu dewis ond rhwng dau ddrwg, ac ymddangosir yr ystyr hon mewn amryw o feysydd yn enwedig yng nghyd-destun damcaniaeth gemau a moeseg.^[3] Fel techneg lenyddol, gosodir dilema i nodi brwydr foesol y cymeriad: mae'n rhaid iddo ddewis rhwng y da a'r drwg, ond gall ganlyniadau'r dewis drwg fod yn ddymunol neu ganlyniadau'r dewis da fod yn annymunol.^[4] Ymresymiad gwallus yw'r ffug-ddilema, sy'n awgrymu deuoliaeth lle nad oes un yn bod ac yn anwybyddu posibiliadau eraill.

1. ↑  dilema. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 1 Ionawr 2017.
2. ↑ (Saesneg) dilemma (logic). Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 1 Ionawr 2017.
3. ↑ (Saesneg) "Moral Dilemmas" yn Stanford Encyclopedia of Philosophy. Adalwyd ar 1 Ionawr 2017.
4. ↑ (Saesneg) Dilemma ar wefan literarydevices.net. Adalwyd ar 1 Ionawr 2017.