Finsteraarhorn

Finsteraarhorn

Math	mynydd
Daearyddiaeth
Sir	Bern, Valais
Gwlad	Y Swistir
Uwch y môr	4,274 metr
Cyfesurynnau	46.53747°N 8.12603°E
Manylion
Amlygrwydd	2,279 metr
Rhiant gopa	Mont Blanc
Cadwyn fynydd	Finsteraarhorn-Oberaarhorn-Galmihorn Group
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Y Finsteraarhorn (4,274 metr (14,022 troedfedd)) yw'r mynydd uchaf yn yr Alpau Bernaidd yn y Swistir a chopa enwocaf y Swistir. Y Finsteraarhorn yw'r nawfed mynydd uchaf, a'r trydydd copa amlycaf, yn yr Alpau. Yn 2001 dynodwyd y massif a'r rhewlifoedd sy'n ei amgylchynu yn rhan o Safle Treftadaeth Byd Jungfrau-Aletsch.

Mae esgyniad cyntaf y Finsteraarhorn wedi bod yn destun dadleuol. Dywedir fod y copa wedi'i gyrraedd am y tro cyntaf gan y gwŷr lleol Arnold Abbühl, Joseph Bortes and Aloys Volker yn 1812, ond bu rhai yn amau hynny.^[1][2]

Mewn erthyglau a gyhoeddwyd yn 1881 a 1908, bu i'r mynyddwyr a haneswyr Gottlieb Studer ^[2] a W.A.B. Coolidge,^[3] ddatgan eu bod yn argyhoeddiedig o lwyddiant ymgais 1812. Serch hynny, daeth John Percy Farrar i'r casgliad mewn erthygl a gyhoeddodd yn yr Alpine Journal yn 1913 mai cyrraedd man oedd tua 200m i'r de o'r copa wnaeth y dringwyr hynny, ond gan bwysleisio bod honno'n dipyn o gamp yn ei dydd.^[1]

John Clough Williams-Ellis oedd y Cymro cyntaf i gyrraedd y copa, yn ôl pob tebyg.^[4] Dringodd y mynydd Awst 13, 1857, yng nghwmni John Frederick Hardy, William Mathews, Benjamin St John Attwood-Mathews a Edward Shirley Kennedy, ynghyd â Auguste Simond a Jean Baptiste Croz o Chamonix, Johann Jaun yr Hynaf o Meiringen, Aloys Bortis o Fiesch a'r porthor Alexander Guntern o Biel yn Goms. Roedden nhw'n gadael Konkordiaplatz am 2:30 yp, ac yn cyrraedd y copa am 11:53 yh. Ar gopa'r Finsteraarhorn, penderfynodd y dringwyr sefydlu cymdeithas a'i galw yn y Clwb Alpaidd.

1. ↑ ^{1.0 1.1} Farrar, J. P.. "The First Ascent of the Finsteraarhorn: A Re-examination". Alpine Journal 27: 263–300. https://books.google.com/books?id=0DM6AQAAIAAJ&pg=PA263.
2. ↑ ^{2.0 2.1} Gottlieb Samuel Studer, Ueber die Reise dess Herrn Dr. Rudolf Meier von Aarau auf das Finsteraarhorn im Sommer 1812, Jahrbuch SAV, 1882, pp. 407-424
3. ↑ W.A.B. Coolidge, The Alps in nature and history, Methuen & Co, London, 1908, pp 217-219
4. ↑ "'John Clough Williams-Ellis' yn y Bywgraffiadur Cymreig". Y Bywgraffiadur Cymreig.