Our website is made possible by displaying online advertisements to our visitors.
Please consider supporting us by disabling your ad blocker.
Gytia
Chwytacz rurowy zawierający rdzeń osadów jeziornych. Poniżej warstw wody i pelogenu dwie warstwy gytii – detrytusowa i węglanowa.
Gytia – osad organiczny lub organiczno-mineralny powstający na dnie jezior, zwłaszcza eutroficznych, o barwie szarej. Materiał organiczny reprezentowany jest przede wszystkim przez stosunkowo dobrze zachowane (rozpoznawalne) szczątki organizmów, zwłaszcza fitoplanktonu, choć zwykle mocniej rozłożone niż w torfie. W odróżnieniu od torfów, materia gromadzi się całkowicie pod wodą, zwykle poza strefą szuwarów, a cała materia organiczna jest pochodzenia alochtonicznego, tzn. powstaje poza osadem, w toni wodnej. W skład gytii może wchodzić również domieszka materii autochtonicznej, np. węglany powstałe w przydennych łąkach ramienicowych[1]. Gytia jest odmianą sapropelu powstającą w warunkach dobrego natlenienia (w odróżnieniu od osadów dy)[2], choć według innych ujęć sapropel to typ osadu odrębny zarówno od gytii, jak i od dy[3]. W zależności od składu mineralogicznego i biologicznego wyróżnia się następujące rodzaje gytii:
gytię węglanową – przewaga udziału materii węglanowej (ale poniżej 80%); posiada jasną barwę
gytię detrytusową – w składzie przeważa materia organiczna, słabiej rozłożona (gytia grubodetrytusowa) lub mocniej rozłożona (gytia drobnodetrytusowa); barwa ciemna
gytię piaszczystą
Istnieją również bardziej szczegółowe klasyfikacje osadów jeziornych. W systemie G. Lundquista gytia i osady pokrewne dzielone są w następujący sposób[1]:
ił gytiowy i gytia ilasta (w osadzie makroskopowo przeważa ił, detrytus szary, ewentualnie szklisty
kreda jeziorna (w osadzie makroskopowo przeważają utwory wapienne, a detrytus szklisty, materii organicznej mało)
gytia wapienna (w osadzie makroskopowo przeważają utwory wapienne, a detrytus szklisty, materii organicznej dużo)
gytia muszlowa (liczne skorupy mięczaków, brak innej substancji wapiennej)
ochra okrzemkowa i ruda darniowa (w osadzie makroskopowo przeważają związki żelaza, detrytus żółto-brunatno-czerwony)
dy jeziorne (w osadzie makroskopowo brak iłu, związków wapnia lub żelaza, substancja ciemna zarówno wilgotna, jak i po wysuszeniu, często gruboziarnista, obecna próchnica
gytia drobnodetrytusowa (w osadzie makroskopowo brak iłu, związków wapnia lub żelaza, substancja szklisto-żółtawa, o drobnej lub nieokreślonej strukturze, w zasadzie nieoznaczalna mikroskopowo)
gytia grubodetrytusowa (w osadzie makroskopowo brak iłu, związków wapnia lub żelaza, substancja szklisto-żółtawa, w dużej mierze oznaczalna mikroskopowo – duże fragmenty makrofitów)
gytia glonowa (w osadzie makroskopowo brak iłu, związków wapnia lub żelaza, substancja szklista, w dużej mierze oznaczalna mikroskopowo – szczątki glonów).
W systemie Markowskiego gytia jest podzielona na następujące odmiany[1]:
↑ abcKazimierz Tobolski: Przewodnik do oznaczania torfów i osadów jeziornych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 65, seria: Vademecum Geobotanicum 2. ISBN 83-01-13215-9.