Hamlet

Hamlet is 'n treurspel deur William Shakespeare wat waarskynlik tussen 1599 en 1601 geskryf is. Die toneelstuk speel in Denemarke af en vertel hoe prins Hamlet wraak neem op sy oom, Claudius, wat Hamlet se vader vermoor, met sy moeder getrou en die troon oorgeneem het. Hamlet bevat 'n intensiewe kartering van die loop van egte en geveinsde kranksinnigheid, van oorweldigende smart tot briesende woede, en verken temas soos verraad, wraak, bloedskande en morele korrupsie.

Ten spyte van 'n groot hoeveelheid letterkundige speurwerk word die presiese jaar waarin die toneelstuk geskryf is steeds betwis. Drie verskillende vroeë weergawes van die toneelstuk bestaan vandag: hulle staan bekend as die Eerste Kwartyn (of "First Quarto" in Engels), die Tweede Kwartyn (of "Second Quarto") en die Eerste Folio ("First Folio"). Elke weergawe bevat reëls en selfs tonele wat nie in die ander voorkom nie. Shakespeare het Hamlet waarskynlik op die Amletus-legende gebaseer. Dié legende, wat sterk ooreenkomste met Shakespeare se toneelstuk bevat, is vandag bekend danksy die 13de-eeuse geskiedkundige Saxo Grammaticus, wat dit in sy Gesta Danorum weergegee het. Dit is daarna ook verhaal deur die 16de-eeuse geleerde François de Belleforest, asook in 'n verlore Elisabethaanse toneelstuk wat vandag as die Ur-Hamlet bekendstaan.

Die toneelstuk se dramatiese struktuur en die diepsinnigheid van die karakterisering beteken dat Hamlet uit verskeie oogpunte geanaliseer, geïnterpreteer en bespreek kan word. Kommentaarskrywers krap al eeue lank kop oor Hamlet se huiwering om sy oom te vermoor. Sommige sien dit as 'n manier om die aksie te verleng, terwyl ander dit sien as 'n gevolg van die druk wat uitgeoefen word deur die ingewikkelde filosofiese en etiese kwessies rondom koelbloedige moord, voorbedagte wraak en verydelde begeerte. Meer onlangse en psigoanalitiese kritici het Hamlet se onderbewussyn ondersoek en feministiese kritici het die soms beswadderde karakters van Ophelia en Gertrude herevalueer en gerehabiliteer.

Hamlet is verreweg Shakespeare se langste toneelstuk en word gereken as een van die kragtigste en invloedrykste treurspelle in die Engelse taal. Dit bied 'n intrige wat vatbaar is vir "oënskynlik eindelose hervertelling en verwerkings deur ander".^[1] Tydens Shakespeare se leeftyd was dit een van sy gewildste werke^[2] en dit word steeds gelys onder die toneelstukke wat die meeste opgevoer is: dit is sedert 1879 bo-aan die lys van die Britse toneelgeselskap die Royal Shakespeare Company.^[3] Die toneelstuk het reeds 'n verskeidenheid skrywers geïnspireer, van Goethe en Charles Dickens tot James Joyce en Iris Murdoch, en is beskryf as die "wêreld se mees verfilmde storie na Aspoestertjie".^[4] Die titelrol is waarskynlik geskep met Richard Burbage in gedagte; hy was die vernaamste treurspelspeler van Shakespeare se tyd.^[5] In die vierhonderd jaar sedert die toneelstuk se skepping is die rol deur die vernaamste akteurs, en soms ook aktrises, van elke era vertolk.

1. ↑ Thompson en Taylor (2006a, 74). Oorspronklike Engelse aanhaling: ...capable of "seemingly endless retelling and adaptation by others".
2. ↑ Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named popular
3. ↑ Crystal en Crystal (2005, 66).
4. ↑ Thompson en Taylor (2006a, 17). Oorspronklike Engelse aanhaling: "..the world's most filmed story after Cinderella."
5. ↑ Sien Taylor (2002, 4); Banham (1998, 141); Hattaway beweer dat "Richard Burbage … played Hieronimo and also Richard III but then was the first Hamlet, Lear, and Othello" (1982, 91); Peter Thomson oorweeg dat die identiteit van Hamlet as Burbage in die dramaturgie van verskeie oomblike van die toneelstuk ingebou is: "we will profoundly misjudge the position if we do not recognise that, whilst this is Hamlet talking about the groundlings, it is also Burbage talking to the groundlings" (1983, 24); sien ook Thomson se bespreking oor die eerste speler se baard (1983, 110).