Si Hanuman (Sanskrito: हनुमान, IAST: Hanumān; Anjanaya) sarong dios na Hindu asin sarong banal na vanara na kaibaiba kan dios na si Rama.[1]
Si Hanuman saro sa sentral na karakter kan epikong Hindu na Ramayana. Siya maigot na deboto ni Rama asin saro sa mga Chiranjivi. Aki man si Hanuman kan dios kan paros na si Vayu, na sa nagkapirang istorya nagkaigwa nin direktang papel sa pagkamundag ni Hanuman.[2][3] Si Hanuman nasambit sa nagkapirang iba pang teksto, arog kan epikong Mahabharata asin sa manlainlain na Puranas.
An ebidensia nin debosyon sa pagsamba ki Hanuman sa kadaklan mayo sa mga tekstong ini, saka sa kadaklan na arkeolohikal na lugar. Sono ki Philip Lutgendorf, sarong Amerikanong Indologo, an teolohikong kahulogan ni Hanuman asin debosyon sa saiya naglataw mga 1,000 taon pakalihis kan komposisyon kan Ramayana, kan ika-2ng milenyo CE, pag - abot kan Islamikong pamamahala sa subkontinente nin India.[4] Si Lutgendorf nagsurat man na an mga abilidad sa pagpapadagos ni Hanuman garo nakukua man sa sarong kabtang sa saiyang maduros na patrimoniya, na nagpapahiling kan papel ni Vayu sa hawak sagkod kan cosmos. An hiroan na Bhakti na mga santo arog kan Samarth Ramdas ipinuwesto ninda si Hanuman bilang simbolo kan nasyonalismo asin sa paglaban sa persekusyon.[5] An santong Vaishnava na si Madhva nagsabi na kun si Vishnu nag - aasikaso sa daga, iniibanan siya ni Vayu asin tinatabangan an saiyang gibohon na pagpreserbar sa dharma. Sa presenteng kapanahonan, an ladawan asin mga templo ni Hanuman paorog nang paorog na nagigin ordinaryo.[6] Minamansay siya bilang an pinakaangay na kombinasyon nin "kakosogan, eroeng inisyatiba asin positibong pananaram na ekselente" asin "mamomoton, emosyonal na debosyon sa saiyang personal na dios na si Rama," siring ki Shakti asin Bhakti. Sa mas huring mga babasahon, kun beses ilinadawan siya bilang an patron na dios nin martial na mga arte na arog baga nin gumolan asin akrobatik, siring man nin mga aktibidad na siring kan paghorophorop asin mahigos na pag - adal.[7] Sinisimbolisaran niya an pagigin ekselente nin tawo sa panlaog na pagpugol sa sadiri, pagtubod, asin paglilingkod sa sarong dahelan, itinago sa likod kan enot na mga impresyon nin sarong tawo na garo sarong Vanara.[6][8] Pigkokonsiderar si Hanuman na sarong soltero asin sarong ehemplo na celebate.
May mga iskolar na nagpamidbid ki Hanuman bilang sarong potensyal na inspirasyon para sa karakter na si Sun Wukong, an Monkey King sa epikong Intsik na Journey to the West.[9][10]