Huangdi

Yellow Emperor 黃帝
One of the Three Sovereigns and Five Emperors
An Yellow Emperor na linadawan sa pantson gikan kaidtong katahawan na ikaduwang siglo AD. The inscription reads: "The Yellow Emperor created and changed a great many things; he invented weapons and the well-field system; he devised upper and lower garments, and established palaces and houses."[1]
Suminunod ki	Fuxi
Sinundan ni	Shaohao (disputed)/ Zhuanxu
Iminundag	Gongsun Xuanyuan
Spouse	Leizu Fengleishi Tongyushi Momu
Isyu	Shaohao Changyi
Bilog na Pangaran Ancestral name: Gōngsūn (Kung-sun; 公孫)[2] Given name: Xuānyuán (Hsüan-yüan; 軒轅)[2],
Amá	Shaodian
Iná	Fubao
Pangaran na Intsik
Tradisyonal na Intsik	黃帝
Pinasimpling Intsik	黄帝
Literal na boot sabihon	"Yellow Emperor" "Yellow Thearch"
Mga Transkripsyon Estandarteng Mandarin Hanyu Pinyin  Huángdì Gwoyeu Romatzyh Hwangdih Wade–Giles Huang2-ti4 IPA [xwǎŋtî] Yue: Kantones Romanisasyong Yale Wòhng-dai Jyutping Wong4-dai3 Sur na Min Tâi-lô N̂g-tè (col.) Hông-tè (lit.) Suanoy na Intsik Baxter–Sagart (2014) N-kʷˤaŋ tˤek-s

An Giyaw na Emperador, bisto man sa Yellow Thearch o sa pangaran niyang Intsik na Huangdi (皇帝), sarong diyos-diyosan (shen) sa relihiyon na Intsik, saro sa osipon na Intsik na mga soberano asin mga heroe kan kultura kabali sa mga mitho-historikal na Tolong Soberano asin Limang Emperador asin kosmolohikong Kahurohalangkaweng Diedad kan Limang Rehiyon (Intsik: 五方上帝; pinyin: Wǔfāng Shàngdì). Kalkulado nin mga Heswitang misyonero basado sa kasaysayan kan mga Intsik asin kan huri inako kan ika-duwang pulo na mga parapalakop nin sarong unibersal na kalendaryo poon sa Emperador na Yellow, an tradisyonal na mga petsa kan pamamahala ni Huangdi iyo an 2697-2597 o 2698 BC.^[3]

An kulto ni Huangdi nagin prominente sa huring parte kan mga nagralaban-laban na Estado asin sa kapinonan kan dinastiyang Han, kan siya iladawan bilang an kagmukna kan sentralisadong estado, bilang namamahala sa cosmic, asin bilang sarong patron nin mga arteng esoteriko. An dakol na bilang nin teksto na arog kan Huangdi Neijing, sarong klasikong medisina, asin an Huangdi Sijing, sarong grupo nin politikal na mga tratado - sa siring iinatribwir sa saiya. Huling nagluya an impluwensya durante kan kadaklan na peryodo kan imperyo, kan amay na ika-4 na siglo si Huangdi nagin nang sarong grupo nin pag-ayon para sa Intsik na Han na pinoprobaran na ibagsak an pamamahala kan dinastiyang Qing, na ibinilang nindang dayo huli ta an mga emperador kaiyan mga Manchu.^[4] Sagkod sa presente an Giyaw na Emperador nagdadanay na sarong poderosong simbolo sa laog kan nasyonalismong Intsik. Tradisyonal na tinata'wan kredito sa kadakul na mga imbensyon asin mga inobasyon na napoon sa kalendaryong lunar (Chinese kalendaryo) pasiring sa sarong amay na porma nin putbol — Emperador na Yellow ngonyan hinihiling na iyo an pundador kan kulturang Han (sa huri iyo an kulturang Intsik).^[5]

1. ↑ Birrell 1993, p. 48.
2. ↑ ^{2.0 2.1} Sima Qian, Records of the Grand Historian (Shiji 史記, c. 100 BC), Chapter 1, "Wudi benji" 五帝本紀 ("Annals of the Five Emperors"); on Chinese Text Project (retrieved on 2016-10-08).
3. ↑ "Huang Ti". Random House Webster's Unabridged Dictionary.
4. ↑ Witzel, Morgen (2019-12-06). A History of Leadership (in English). Routledge. p. 89. ISBN 978-1-351-66649-7. The Yellow Emperor, who was believed to be the ancestor of the Chinese people and who was – and remains – a symbol of Chinese nationalism. 
5. ↑ Chang 1983