Intel

Intel
Ümumi məlumatlar
Sənaye	yarımkeçirici sənayesi[d]
Məhsulları	aparat təchizatı, mikroprosessor, fləş-yaddaş, çipset, proqram təminatı[1], mərkəzi prosessor
Təsis tarixi	18 iyul 1968
Baş qərargahın yeri	Santa-Klara[2]
İqtisadi göstəriciləri
Ümumi kapital	95.391.000.000 $ (2021)[3]
Ümumi aktivlər	168.406.000.000 $ (2021)[4]
Ümumi gəliri	63.054.000.000 $ (2022)[5]
Xalis mənfəəti	8.014.000.000 $ (2022)[5]
Əməliyyat mənfəəti	2.334.000.000 $ (2022)[5]
Struktur
İşçi sayı	121.100 nəf. (2021)[3]
Rəhbərlik
Təsisçilər	Robert Noys[6] Qordon Mur[6]
Baş icraçı direktor	Kreyq Barret[7], Qordon Mur[7], Robert Noys[7]
intel.com
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Intel Corporation və ya qısaca Intel — mərkəzi ofisi Santa-Klarada yerləşən Amerikan transmilli korporasiya və texnologiya şirkəti. O, gəlirlərinə görə dünyanın ən böyük yarımkeçirici çip istehsalçılarından biridir^[8][9] və əksər fərdi kompüterlərdə (PC) mövcud olan x86 seriyalı təlimat dəstlərinin tərtibatçılarından biridir. Intel 2007-ci ildən 2016-cı maliyyə ilinə qədər təxminən on il ərzində ümumi gəlirə görə ən böyük ABŞ korporasiyalarının 2020 Fortune 500 siyahısında 45-ci yeri tutub.^[10][11]

Intel əksər kompüter sistemi istehsalçıları üçün mikroprosessorlar, həmçinin ana lövhə çipsetləri, şəbəkə interfeysi kontrolleriləri və inteqral sxemlər, fləş-yaddaş, qrafika çipləri, gömülü prosessorlar və kommunikasiya və hesablama ilə bağlı digər cihazlar istehsal edir.

Intel (Integrated electronics) 18 iyul 1968-ci ildə yarımkeçirici qabaqcılları Qordon Mur (Mur qanununa görə), Robert Noys (1927–1990), Artur Rok (vençur kapitalisti) tərəfindən təsis edilib və Endryu Qrovun icraçı rəhbərliyi və baxışı ilə əlaqələndirilir.^[12] Intel Silikon vadisinin yüksək texnologiya mərkəzi kimi yüksəlişinin əsas komponenti idi. Noys inteqral sxemin (mikroçip) əsas ixtiraçısı idi.^[13][14] Intel 1981-ci ilə qədər biznesində əsas yeri tutan SRAM və DRAM yaddaş çiplərinin erkən tərtibatçısı idi. Şirkət 1971-ci ildə dünyanın ilk kommersiya mikroprosessor çipini yaratsa da, bu fərdi kompüterin uğuruna qədər onun əsas biznesinə çevrilməmişdi.

1990-cı illərdə Intel kompüter sənayesinin sürətlə böyüməsini təmin edən yeni mikroprosessor dizaynlarına böyük sərmayə qoydu. Bu dövrdə Intel, PC mikroprosessorlarının dominant təchizatçısına çevrildi və bazar mövqeyini, xüsusən də AMD-yə qarşı müdafiə etmək üçün aqressiv və rəqabətədavamlı taktikaları, eləcə də PC sənayesinin istiqaməti üzərində nəzarət üçün Microsoft ilə mübarizəsi ilə tanınırdı.^[15][16]

Intel-dəki Açıq Mənbə Texnologiya Mərkəzi PowerTOP və LatencyTOP-a ev sahibliyi edir və Wayland, Mesa, Threading Building Blocks (TBB) və Xen kimi digər açıq mənbəli layihələri dəstəkləyir.^[17]

1. ↑ National Software Reference Library.
2. ↑ https://www.intel.de/content/www/de/de/support/articles/000015107/programs.html.
3. ↑ ^{1 2} Intel Annual Report 2021 SEC 10-K (ing.).
4. ↑ Intel Annual Report 2021 10-K (ing.).
5. ↑ ^{1 2 3} 10-K forması. 2023.
6. ↑ ^{1 2} Steve Jobs. Simon & Schuster, 2015. S. 10. ISBN 978-1-5011-2762-5
7. ↑ ^{1 2 3} https://newsroom.intel.com/editorials/intel-ceos-a-look-back/.
8. ↑ Vanian, Jonathan. "Samsung Dethrones Intel As World's Biggest Chip Maker". Fortune. 2017-07-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-09.
9. ↑ "Intel 2007 Annual Report" (PDF). Intel. 2007. February 5, 2018 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: July 6, 2011.
10. ↑ "10-K". 10-K. November 28, 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 1, 2019.
11. ↑ "Fortune 500 Companies 2018: Who Made the List". Fortune (ingilis). noyabr 10, 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: noyabr 10, 2018.
12. ↑ Stanford, Law School. "INTEL CORP $2, 500,000 CONVERTIBLE DEBENTURES" (PDF). 2020. 2023-06-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2023-11-09.
13. ↑ "1959: Practical Monolithic Integrated Circuit Concept Patented". Computer History Museum. 24 October 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 August 2019.
14. ↑ "Integrated circuits". NASA. 21 July 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 August 2019.
15. ↑ Goodin, Dan. "Microsoft's holy war on Java". CNET. September 23, 1998. January 16, 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 18, 2018.
16. ↑ Lea, Graham. "USA versus Microsoft: the fourth week". BBC News. December 14, 1998. March 3, 2004 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: January 7, 2008.
17. ↑ "What is 01.org?". 01.org. July 13, 2012. April 25, 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 9, 2023.