Islam

L'islam, que en arabe (إسلام) significa "chusmesa", ye una d'as tres grans relichions monoteístas, chunto con o chudaísmo y o cristianismo, y la tercera por orden cronolochico. A la persona que practica l'islam li se clama musulmán, u tradicionalment "moro" (d'o latín < MAURUS "habitant de Mauritania)^[1].

Ta los creyents, l'islam procede d'a revelación feita a lo profeta Mahoma (u mas correctament en arabe "Muhammad") por Dios en a ciudat d'a Meca en o sieglo VII a traviés de l'arcánchel Sant Gabriel, y no ye una nueva relichión, so que a mesma verdat que Dios ha revelau a traviés de toz os suyos profetas a cada pueblo, revelación que se troba recullita en l'Alcorán, que ye o libro sagrau de l'islam. Os devotos consideran que l'islam ye a la vegada una relichión y una forma plena de vida, amenistando-se que lo creyent se someta a la voluntat de Dios ta trobar asinas la suya salvación. Consideran que Mahoma ye un profeta que contina la linia de profetas anteriors como Abrahán (Ibrahim, en arabe), Moisen (Mussa en arabe) y Chesús de Nazaret (Issa en arabe), encara que la linia mayoritaria islamica considera tamién que lo mensache transmitiu por los profetas anteriors ha estau alterau y que Mahoma ye qui recupera lo mensache orichinal y autentico en a suya perfección, zarrando asinas lo ciclo iniciau con Abraham. En consecuencia, afirman que las palabras pronuciadas por lo profeta Mahoma y los suyos actos constituyen un modelo que cualsiquier musulmán ha de seguir, estando las palabras d'o profeta Mahoma recullidas en los hadits, que son cuasi tan sagraus como en ye l'Alcorán, constituindo lo conchunto d'Alcorán y hadits la clamada sunna u tradición islamica.

As practicas basicas de l'islam consisten en respectar os clamaus "pilars de l'islam", que son cinco actos de devoción obligatorios ta obtener a salvación y la creyencia en l'Aqida (os seis articlos d'a fe). D'atra man, una d'as caracteristicas d'a relichión islamica ye de no tener liturchia ni garra clero u clase sacerdotal (encara que bellas variants de l'islam minoritarias sí que en poseyen), en considerar que no ha d'haber garra intermediario entre Dios y cadagún d'os creyents. En no existir una clase sacerdotal encargada d'a interpretación y xplicación d'as normas relichiosas y en dabant d'a posibilidat de multiples interpretacions, a practica consuetudinaria ha fixau poquet a poquet un conchunto de normas, que coonforman a clamada lei islamica (Sharia), que ha de dirichir por completo la vida d'os creyents, mesmo en a suya versant publica que privada, tenendo mesmo consecuencias ta la vida politica, economica u social.

Actualment l'islam se troba dividiu en dos grans brancas principals, a branca sunnita y la branca chiita, estando actualment con muita diferencia predominant la primera, a la que perteneixen alto u baixo lo 90% d'os musulmans y que ye amás a mas estendillada arredol d'o mundo, estando d'atra man a mayor parte d'os chiitas concentraus en una aria cheografica restrinchida cuasi que nomás a Irán, Iraq y Libano. Tanimientres, tamién bi ha atras brancas muito mas minoritarias, amás de diferencias d'interpretación plasmadas en corrients adintro de cadaguna d'as brancas principals.

L'islam ye practicau por mas de 1.500 millons de personas, bien amán d'o 25% d'a población mundial, estando asinas a segunda relichión mas practicada d'o planeta dimpués d'o cristianismo. O país d'omundo con mayor numero de practicants de l'islam ye Indonesia, representando alto u aixo o 13% d'os musulmans; en o subcontinent indio viven arredol d'o 31% d'os musulmans, en Orient Proximo un 20& y finalment un 15% en l'Africa subsahariana. Tanimientres, tamién existen nuclios importants de practicants de l'islam en China y Rusia, y en Europa destaca la presencia musulmana mas que mas en Bosnia y Herzegovina y Albania. Finalment, en a segunda metat d'o sieglo XX se produció una important corrient migratoria dende los países debanditos enta los países d'Europa occidental y Estaus Unius y, como consecuencia, han apareixiu nuclios de practicants de l'islam en ixos países.

1. ↑ (es) Francho Nagore Laín: Vocabulario de la Crónica de San Juan de la Peña (versión aragonesa, s. XIV), Universidat de Zaragoza, 2021, ISBN 978-84-1340-315-1, p.315