== Joriya == bosqinchilik va urushlarda asirga olingan yoki islomiy boʻlmagan mamlakatlardan qul savdogarlari tomonidan oʻgʻirlab ketilgan qul ayollarga berilgan ism. Joriyalik yoki ayol qullar tarixi bu islomdan oldingi davrga borib taqaladi. Ayol qullar umuman quldorlik odamlarning ovchilar jamiyatidan dehqonchilik jamiyatiga oʻtishi bilan yuzaga kelgan. Qishloq xoʻjaligi jamiyati bilan oʻlja olish uchun odamlar oʻrtasida urushlar koʻpaya boshladi. Qul ayollar bu urushlarda qoʻlga kiritilgan oʻlja turlaridan biri boʻlib, ular hech qanday koʻchar mulkdan farq qilmagan va oʻz xoʻjayinlarining barcha xizmatlarini bajarishga majbur boʻlgan.
Ayolning qul boʻlishi uchun urushda asirga olinishi yoki qul ota-onadan boʻlishi kifoya edi. Baʼzida ayollar erlarining jinoyatlari uchun toʻlov sifatida qul boʻlishgan. Shumer jamiyatida qul ayollar uy yumushlarida yoki dalada foydalanilgan. Ayol qul savdosi daromadli savdo sifatida koʻrilgan. Qadimgi yunon jamiyatidagi ayollar uchun bu biroz qiyinroq edi. Qadimgi yunon jamiyatida qul ayollar ogʻir uy yumushlarini bajarishga majbur boʻlgan. Ular uy egalarining barcha istaklarini soʻzsiz bajarishlari kerak edi. Rimda asirlarning qizlari, nikohsiz tugʻilgan qizlar, koʻchada qolgan qizlar qul sifatida foydalanilgan. Erkak qullar konda ishlashga va ogʻir yumushlarga majburlangan. Koʻpchilik qul ayollar fohishalikka oʻrgatilgan. Erkin ayollardan ajralish uchun ular sochlarini elkalariga tushirishlari kerak edi. Eng baxtli qullar ozod qilingan erkak qullarga turmushga chiqqanlar. Arab jamiyatida qul ayollar kanizaklar deb atalgan. Islomdan oldin mavjud boʻlgan kanizak tizimi islom bilan oʻz mavqeini saqlab qoldi. Biroq huquqiy cheklovlar joriy etildi. Usmonlilar joriyalar saroyda muhim oʻrin tutgan joriyalar zarur tayyorgarlikdan oʻtib, saroyga olib kelingan. Saroydagi joriyalar musulmon boʻlmagan ayollar edi. Musulmon ayolni saroyga qul sifatida qabul qilishmagan.
