Libertarianizm

Libertarizm (ing. libertarianism ; lat. libertas — "azadlıq") — azadlığı əsas prinsip kimi dəstəkləyən siyasi fəlsəfə və hərəkatların məcmusudur. Libertarizmin nümayəndələri seçim azadlığını, könüllü birləşməyi və fərdi mühakiməni vurğulayaraq, siyasi azadlıq və muxtariyyəti maksimum dərəcədə artırmağa çalışırlar^[1][2]. Onlar dövlət hakimiyyətinə şübhə ilə yanaşırlar, lakin mövcud iqtisadi və siyasi sistemlərə qarşı çıxma dərəcələrinə görə fərqlənirlər. Müxtəlif libertar düşüncə məktəbləri ictimai və özəl hakimiyyətin qanuni funksiyaları haqqında müxtəlif fikirlər irəli sürür, çox vaxt məcburi sosial institutların məhdudlaşdırılması və ya ləğv edilməsini tələb edir^[3] .

Libertarizm daxilində özünəməxsus xüsusiyyətləri olan bir sıra cərəyanlar var. Konkret olaraq, bunlar sağ və sol libertarizm, anarxo-kapitalizm, minarxizm, geolibertarizm (corcizm), sol bazar anarxizmi və libertar sosializmdir. Sağ libertarlar xüsusi mülkiyyət hüququna üstünlük verirlər^[4] . Sol libertarlar hesab edirlər ki, xüsusi mülkiyyətin mütləqləşdirilməsi fərdin azadlığını poza bilər^[5]

1. ↑ Anarchism: A History Of Libertarian Ideas And Movements. 2004.
2. ↑ Boaz, David. Key Concepts of Libertarianism Arxivləşdirilib 2012-04-03 at the Wayback Machine. Cato Institute (1999).
3. ↑ Long, Joseph W. (1996). "Toward a Libertarian Theory of Class". Social Philosophy and Policy. 15 (2): 310. "Mən "libertarizm" haqqında danışanda… Mən bu üç fərqli hərəkatı nəzərdə tuturam. Libertar kapitalizmin, libertar sosializmin və libertar populizmin tək bir nöqteyi-nəzərdən aspekt kimi qəbul edilmək üçün bir-birindən çox fərqli olduğunu iddia etmək olar. Lakin onlar ümumi və ya ən azı qismən intellektual mənşəyi bölüşürlər".
4. ↑ The Oxford Companion to Philosophy. 2005.
5. ↑ Steiner, Hillel^[ing.]. Left Libertarianism and the Ownership of Natural Resources Arxivləşdirilib 2023-07-26 at the Wayback Machine // Public Reason. — 1 (1): p. 1–8 (2009).