Ludiad

Ludiad

Enghraifft o'r canlynol	mudiad gwleidyddol, Syndicaliaeth, y mudiad llafur
Daeth i ben	1817
Rhan o	y mudiad llafur
Dechrau/Sefydlu	11 Mawrth 1811
Gwladwriaeth	Teyrnas Unedig Prydain Fawr ac Iwerddon
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Sefydliad cyfrinachol^[1] o weithwyr tecstilau Lloegr yn y 19eg ganrif oedd y Ludiaid. Roedd yn garfan eithafol a ddinistriodd beiriannau tecstilau fel math o brotest. Roedd y grŵp yn protestio yn erbyn defnyddio peiriannau mewn “dull twyllodrus” i hepgor arferion llafur safonol.^[2] Roedd Ludiaid yn ofni y byddai'r amser a dreulid yn dysgu sgiliau eu crefft yn mynd yn wastraff, gan y byddai peiriannau'n disodli eu rôl yn y diwydiant.^[3] Dros amser, mae'r term wedi dod i olygu un sy'n gwrthwynebu diwydiannu, awtomeiddio, cyfrifiaduro, neu dechnolegau newydd yn gyffredinol.^[4]

Achosodd cyflwyniad mecaneiddio a pheiriannau newydd y Chwyldro Diwydiannol wrthwynebiad gan weithwyr tecstiliau a oedd yn gweithio yn y melinau tecstiliau, er enghraifft, y gwehyddion a’r hosanwyr.  Bu protestio a therfysgu yn erbyn y newidiadau yr oedd y fath dechnegolau wedi  eu hachosi yn eu harferion gwaith gyda llawer yn colli eu swyddi. Cynhyrchwyd y brethyn yn gyflymach gan y peiriannau newydd ac yn rhatach na’r hyn oedd y gwehyddion yn medru ei wneud yn eu cartrefi eu hunain.  Bu’r Ludiaid yn protestio rhwng 1811 – 1817 gyda’r ymosodiad cyntaf ym mis Mawrth 1811 yn Nottingham. Anfonwyd llythyrau bygythiol yn enw ‘General Ludd’ neu ‘King Ludd’ i berchnogion ffatrïoedd.  Erbyn dechrau 1812 roedd yr ymosodiadau wedi lledaenu i West Riding yn Swydd Gaerefrog lle cymerodd tocwyr hynod grefftus ran mewn cyrchoedd yn ystod y nos i ddinistrio fframiau a gweithdai. Tocwyr oedd y gweithwyr a oedd yn gorffen darnau o frethyn ac roedd eu bywoliaeth wedi cael ei dinistrio bron yn gyfan gwbl gan ddyfais y ffrâm lafnu.^[5][6] Aeth perchnogion melinau a ffatri at saethu protestwyr ac yn y pen draw cafodd y mudiad ei atal gan rym cyfreithiol a milwrol.

1. ↑ Byrne, Richard (August 2013). "A Nod to Ned Ludd" (yn en-US). The Baffler 23 (23): 120–128. doi:10.1162/BFLR_a_00183. https://thebaffler.com/salvos/a-nod-to-ned-ludd. Adalwyd 6 November 2018.
2. ↑ Conniff, Richard (March 2011). "What the Luddites Really Fought Against". Smithsonian (yn Saesneg). Cyrchwyd 2016-10-19.
3. ↑ "Who were the Luddites?". History.com. Cyrchwyd 2016-12-12.
4. ↑ "Luddite" Archifwyd 2021-02-20 yn y Peiriant Wayback Compact Oxford English Dictionary at AskOxford.com. Accessed 22 February 2010.
5. ↑ "Anhrefn diwydiannol yn ystod y Chwyldro Diwydiannol - Natur troseddau - TGAU Hanes Revision". BBC Bitesize (yn Saesneg). Cyrchwyd 2020-03-27.
6. ↑ "Radicaliaeth a Phrotest 1810-1848" (PDF). CBAC. Cyrchwyd 27 Mawrth 2020.