Pacynka

Ten artykuł dotyczy rodzaju lalki. Zobacz też: inne znaczenia.

Pacynka – rodzaj lalki teatralnej nakładanej na dłoń jak rękawiczka i poruszanej palcami aktora-animatora^[1][2].

Aktor zwykle trzyma rękę w górze nad parawanem^[3]. Palce poruszają głowę i ręce lalki^[1]. Pacynkę można nałożyć na palce w różny sposób np. głowa na palec wskazujący, kciuk i palec serdeczny obsługują ręce lalki; głowa na dwóch stykających się kciukach, pozostałe palce obu rąk stanowią dłonie pacynki^[3]. W przypadku lalek o większych rozmiarach animator umieszcza dłoń w głowie pacynki, kontrolując jej mimikę. Ciało pacynki jest wtedy zawieszone na jego przedramieniu^[4].
Najprostsza pacynka to skarpetka naciągnięta na rękę^[3]. Taką formę miał Pan Cerowany – pacynka występująca w dobranockach telewizyjnych w Polsce pod koniec lat 60 XX wieku^[5].

Lalki rękawiczkowe znana są od końca XVIII wieku, choć wtedy nazywano je lalkami typu bi-ba-bo. Sama nazwa jest typowo polska i pojawiła się prawdopodobnie dopiero na początku XX wieku. Niemiecka pacynka to Handpuppe, odpowiednik angielski to hand puppet, w języku francuskim jest marionnette à gaine, we włoskim burattino di mano, po czesku jest maňásek i loutka^[6].

Pacynki wykorzystywane są także przy pracy z dziećmi w gabinetach psychologiczny i logopedycznych. Pacynki ułatwiają nawiązanie kontaktu z dzieckiem, dzieci chętniej naśladują pacynkę niż logopedę w wykonywaniu ćwiczeń. Chętniej także opowiadają pacynce o swoich problemach w gabinetach psychologicznych^[3][7]