Perse

Hierdie artikel handel oor die etniese groep. Vir die taal, sien Persies.

Perse
Totale bevolking:	ca. 90 miljoen
Belangrike bevolkings  in:	Iran ~50 miljoen[1][2]  Turkye 618 000[3]  Irak 405 000[4]  Verenigde State 331 000[5][6][7]  Israel 250 000[8]  Verenigde Arabiese Emirate 238 250[9]  Duitsland 200 000[10][11]  Kanada 173 760[12][13]  Rusland 172 303[5][14]  Bahrein 172 000[15]  Katar 160 000[16]  Swede 146 320[17][18]  Maleisië 100 000[19][20]  Verenigde Koninkryk 83 000[21]  Australië 70 623[22][23]  Nederland 35 561[24]  Oostenryk 33 000–36 000[25][26]  Japan 19 000[27]  Frankryk 18 376[17]  Noorweë 17 913[28]  Spanje 12 344[29]  Denemarke 8 977[27]  Italië 7 444[27]  Switserland 4 044[27]  Libanon 4 000[30]–5 000[31]  Nieu-Seeland 2 895[32]  Portugal 339[33]
Taal:	Persies, Luri
Geloofsoortuiging:	Hoofsaaklik Sjiïtiese Islam, asook Soennitiese Islam, Soefisme, ongebonde, Christendom, Baha’i,[34] Judaïsme, Zoroastrisme
Verwante etniese groepe:	Ander Irannese volke soos Beloetsje, Hasara, Jesiede, Koerde, Ossetiërs, Pasjtoene en Tadjiks; Azerbeidjanners

Die Perse (Persies: پارسیان) is 'n Irannese etniese groep inheems aan Iran en hulle praat Persies, 'n Irannese taal.^[35] Hulle is die grootste etniese groep in Iran sowel as die grootste etniese groep onder die sprekers van Irannese tale.^[2] Perse vorm die titulêre nasie van Iran, wat tot 1935 as Persië bekend gestaan het, waar hulle 65% van dié land se bevolking uitmaak. Etniese Persiese minderhede bestaan in die lande van die ou Persiese Ryk. Daarbenewens het 'n Persiese diaspora deur 'n moderne migrasie gevestig, veral in Wes-Europa.

Die benaming is afgelei van die streek Persis noord van die Persiese Golf in die hedendaagse Iran. Vanaf hier het Kores die Grote, die stigter van die Achaemenidiese Ryk, in die 5de eeu v.C. al die ander Irannese ryke (soos die Mede) verenig en met die uitbreiding van sy ryk begin. Die verspreiding van die Perse het met die ekspansie van die Persiese Ryk gepaard gegaan. Hulle het in die streke van die Kaukasus, die Midde-Ooste, Sentraal-Asië en Noord-Indië gevestig. In hierdie tydperk was die Perse veral aanhangers van die Zoroastrisme, die amptelike godsdiens van die Persiese Ryk.

Na die Arabiese verowering van Persië tussen 633 en 654 het die meeste Perse die Sjiïtiese Islam as nuwe godsdiens aanvaar en die Sassanidiese Ryk is by die Rasjidoen-kalifaat (632–661) ingelyf. Dit is opgevolg deur die Omajjadiese Kalifaat (661–750) en die Abbasidiese Kalifaat (750–1258). In 1259 is die gebied deur Möngke Khan verower en by die Mongoolse Ryk ingelyf wat in 1370 deur die Timoeriede-dinastie vervang is. Vanaf die gebied van die huidige lande Afghanistan en Oesbekistan het Babur, 'n nakomeling van die Timoeriede, die Sultanaat van Delhi verower en die Mogolryk in Indië gevestig. Die Mogolryk was 'n Persinisierde ryk wat oor groot dele van die Indiese subkontinent gestrek het.

As gevolg van die Irannese Rewolusie in 1979 en die daaropvolgende stigting van die Islamitiese Republiek van Iran het groot getalle Perse in lande van Asië, Europa, Noord-Amerika en Oseanië gevestig, waaronder aanhangers van religieuse minderhede soos Baha’i, Christendom, Judaïsme en Soennitiese Islam.

1. ↑ (en) United States Central Intelligence Agency (CIA) (28 April 2011). "The World Fact Book – Iran". Central Intelligence Agency. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Februarie 2012. Besoek op 15 Mei 2011.
2. ↑ ^{2,0 2,1} (en) Library of Congress. "Ethnic Groups and Languages of Iran" (PDF). Library of Congress – Federal Research Division. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 5 Mei 2015. Besoek op 2 Desember 2009.
3. ↑ (en) "Persian in Turkey". Joshua Project. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Oktober 2019. Besoek op 26 Augustus 2014.
4. ↑ (en) "Iraq – People Groups". Joshua Project. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Desember 2013. Besoek op 21 September 2011.
5. ↑ ^{5,0 5,1} (en) "The Persian Diaspora, List of Persians and Persian Speaking Peoples living outside of Iran, Worldwide Outreach to Persians, Outreach to Muslims around the Globe". Farsinet.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 November 2019. Besoek op 10 Junie 2012.
6. ↑ (en) "Iranian-American stats, Phyllis McIntosh". The Iranian. Besoek op 10 Junie 2012.
7. ↑ (en) United States Census Bureau. "US demographic census". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Februarie 2020. Besoek op 23 Januarie 2008. Robson, Barbara and Lipson, Juliene (2002) "Chapter 5(B)- The People: The Tajiks and Other Dari-Speaking Groups" Geargiveer 27 Januarie 2010 op Wayback Machine The Afghans – their history and culture Cultural Orientation Resource Center, Center for Applied Linguistics, Washington, D.C., OCLC 56081073.
8. ↑ (en) "Why are people going to Iran?". The Jerusalem Post. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Oktober 2019. Besoek op 19 Augustus 2013.
9. ↑ (en) "United Arab Emirates: Demography" (PDF). Encyclopædia Britannica World Data. Encyclopædia Britannica Online. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 21 Mei 2019. Besoek op 15 Maart 2008.
10. ↑ (en) "Persian World Outreach – ''Persian-speaking people outside of Iran''". Persianwo.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Augustus 2016. Besoek op 10 Junie 2012.
11. ↑ (en) GTZ: Migration and development – Afghans in Germany Geargiveer 27 September 2007 op Wayback Machine
12. ↑ (en) "''2006 Canadian Census''". 2.statcan.ca. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Oktober 2015. Besoek op 10 Junie 2012.
13. ↑ (en) Ethnic origins, 2006 counts, for Canada Geargiveer 6 Januarie 2019 op Wayback Machine.
14. ↑ (en) "2002 Russian census". Perepis2002.ru. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Mei 2020. Besoek op 10 Junie 2012.
15. ↑ (en) "Bahrain – People Groups". Joshua Project. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Maart 2014. Besoek op 21 September 2011.
16. ↑ (en) "Ethnologue report for language code:pes". Ethnologue.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Februarie 2013. Besoek op 10 Junie 2012.
17. ↑ ^{17,0 17,1} (en) "Migration Information Source – Iran: A Vast Diaspora Abroad and Millions of Refugees at Home". Migrationinformation.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Februarie 2014. Besoek op 10 Desember 2012.
18. ↑ (sv) http://www.scb.se/Statistik/BE/BE0101/2011A01B/be0101_Fodelseland_och_ursprungsland.xls
19. ↑ (en) Christoph Marcinkowski (15 Julie 2013). "The Iranian Shi`i Diaspora in Malaysia". Middle East Institute. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Oktober 2018. Besoek op 19 Augustus 2015.
20. ↑ (en) Vijenthi Nair (11 Junie 2011). "Iranians feeling at home in Malaysia". The Star. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Januarie 2016. Besoek op 19 Augustus 2015.
21. ↑ (en) "Estimated population resident in the United Kingdom, by foreign country of birth (Table 1.3)". Office for National Statistics. September 2009. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 Augustus 2011. Besoek op 8 Julie 2010.
22. ↑ (en) "Expanded Community Profile – Australia". Australian 2011 Census data. Australian Bureau of Statistics. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Maart 2018. Besoek op 11 Januarie 2013.
23. ↑ (en) [1] Geargiveer 26 Maart 2016 op Wayback Machine
24. ↑ (en) "CBS StatLine – Population; sex, age, origin and generation, 1 January". Besoek op 8 Februarie 2015.
25. ↑ (de) Statistik Austria. "STATISTIK AUSTRIA – Bevölkerung nach Staatsangehörigkeit und Geburtsland". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 Maart 2015. Besoek op 8 Februarie 2015.
26. ↑ (de) "Bis zu 20.000 Menschen mit iranischen Wurzeln". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Januarie 2017. Besoek op 8 Februarie 2015.
27. ↑ ^{27,0 27,1 27,2 27,3} (en) http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dybcensus/V3_table4.xls
28. ↑ (no) "Innvandrarbefolkninga og personar med annan innvandringsbakgrunn, etter innvandringskategori, kjønn og landbakgrunn. 1. januar 2001". Statistics Norway. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 September 2012.
29. ↑ (es) "Población extranjera por sexo, país de nacionalidad y edad (hasta 85 y más).", Avance del Padrón a 1 de enero de 2009. Datos provisionales, Instituto Nacional de Estadística, 2009, archived from the original on 10 Julie 2019, https://web.archive.org/web/20190710133750/http://www.ine.es/jaxi/tabla.do?path=%2Ft20%2Fe245%2Fp04%2Fprovi%2Fl0%2F&file=00000010.px&type=pcaxis&L=0, besoek op 13 Junie 2009 
30. ↑ (en) "Little Iran in Lebanon?". 5 Januarie 2010. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Desember 2014. Besoek op 8 Februarie 2015.
31. ↑ (en) "Iranians in Lebanon: Between History and Politics". ASHARQ AL-AWSAT. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Julie 2015. Besoek op 8 Februarie 2015.
32. ↑ (en) "5. Facts and figures – Middle Eastern peoples". Te Ara Encyclopedia of New Zealand. 4 Maart 2009. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Oktober 2012. Besoek op 10 Desember 2012.
33. ↑ (pt) "The Serviço de Estrangeiros e Fronteiras" (PDF). sef.pt. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 13 Februarie 2020. Besoek op 1 April 2013.
34. ↑ (en) Federation Internationale des Ligues des Droits de L'Homme (Augustus 2003). "Discrimination against religious minorities in IRAN" (PDF). fidh.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 22 April 2008. Besoek op 4 Oktober 2006.
35. ↑ (en) BBC News – Afghan poll's ethnic battleground