Pijnladder

Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht.
Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.

De pijnladder is een stappenplan voor de medicamenteuze behandeling van pijn. Het is oorspronkelijk ontwikkeld door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) voor het behandelen van pijn bij kanker.^[1] Dit behandelschema wordt tegenwoordig bij de behandeling van alle nociceptieve pijn gevolgd.

De pijnladder van de WHO bestaat uit drie treden. Bij onvoldoende pijnstilling gaat men over op de volgende stap.^[1][2]

Stap 1

Niet-opiaten: paracetamol en NSAID’s (onder andere ibuprofen, diclofenac en naproxen).

Stap 2

Toevoegen of vervangen van het niet-opiaat door een zwak werkend opiaat: codeïne of tramadol.

Stap 3

Het zwak werkend opiaat vervangen door een sterk werkend opiaat: onder andere buprenorfine, fentanyl, morfine, oxycodon en piritramide.^{[1][2][3][4][5]}

Stap twee wordt bij de behandeling van pijn bij kanker vaak overgeslagen. De meerwaarde van deze tussenstap is niet bewezen en geeft relatief gezien meer bijwerkingen dan de sterkere opiaten uit stap drie. Bij andere vormen van chronische pijn kan stap twee eventueel wel worden toegepast.^[2][6]

Middelen uit stap drie worden vaak gecombineerd met middelen uit stap één vanwege de verschillende werkingsmechanismen van deze groepen pijnstillers. De pijn wordt zo op verschillende manieren bestreden.^[2][6]

Vaak wordt er in stap drie nog onderscheid gemaakt tussen orale, rectale en transdermale toediening en ‘stap 4’, parenterale toediening van opiaten.^[2]

1. ↑ ^{a b c} WHO's pain ladder for adults, geraadpleegd op 7 september 2013.
2. ↑ ^{a b c d e} Farmacotherapeutisch kompas; Analgetica, antirheumatica en jichtmiddelen, geraadpleegd op 7 september 2013.
3. ↑ Farmacotherapeutisch kompas; Overige niet-opioïden, geraadpleegd op 7 september 2013.
4. ↑ Farmacotherapeutisch kompas; Prostaglandinesynthetaseremmers, geraadpleegd op 7 september 2013.
5. ↑ Farmacotherapeutisch kompas; Opioïden, geraadpleegd op 7 september 2013.
6. ↑ ^{a b} Oncoline, Richtlijn palliatieve zorg; pijn, medicamenteuze behandeling, geraadpleegd op 7 september 2013.