Platin

78 iridium ← platin → qızıl Pd ↑ Pt ↓ Ds dövri cədvəl
Ümumi
Ad, İşarə, Nömrə	platin, Pt, 78
Qrup, Dövr, Blok	10, 6, d
Xarici görünüşü
Atom kütləsi	195.084 q/mol
Elektron formulu	4f14 5d9 6s1
Fiziki xassələr
Halı
Sıxlığı	(0 °C, 101.325 kPa) 21.45 q/sm³ q/L
Ərimə temperaturu	1768.3 °C (2041.4 K, 3214.9 °F)
Qaynama temperaturu	3825 °C (4098 K, 6917 °F)
Elektromənfiliyi
Oksidləşmə dərəcəsi
Spektr =
İonlaşma enerjisi	kCmol-1

Ağqızıl^[1] və ya Platin (Pt') – kimyəvi element. Elementlərin dövri sisteminin VIII qrupundadır, atom nömrəsi 78, atom kütləsi 195,09-dur. Təbii platin ¹⁹⁰Pt (0,0127%), ¹⁹²Pt (0,78%), ¹⁹⁴Pt (32,9%), ¹⁹⁵Pt (33,8%), ¹⁹⁶Pt (25,2%) və ¹⁹⁸Pt (7,23%) izotoplarının qarışığından ibarətdir.

Platin insana hələ qədimdən (Misir, Həbəşistan və s.) məlum idi. Külçə platin nümunələri 18 əsrin ortalarında Avropaya gətirilmiş, saf platin metalı isə ancaq 19 əsrin birinci yarısında alınmışdır. Platin çox nadir elementdir. Yer qabığında miqdarı 10⁻⁶%-dir. Təbiətdə, əsasən, dəmir, palladium, iridium, rodium, mis və ya nikellə birlikdə tapılır, onlarda platinin miqdarı 65-dən 94%-ə qədərdir. Ən çox yayılmış mineralları poliksen, ferroplatin və palladiumlu platindir.

Platin, gümüşü ağ rəngli, çox ağır, dəyərli bir metaldır. Kimyəvi adı Pt, atom nömrəsi 78, atom ağırlığı 195,09'dur. Sudan 21 dəfə daha ağırdır və ərimə nöqtəsi çox yüksəkdir (1.769 °C). Təbiətdə bəzən palladium, rodium, iridium, osmium ve rutenium kimi nadir tapılan metallardan bir ya da bir neçəsi ilə qarışıq halda tapılır. Platinin bir çox xüsusiyyətini daşıyan bu metallara "platin metalları" da deyilir. Platin, 18-ci əsrə qədər alimlərin diqqətini çox da çəkmədi. Daha əvvələr platin, ağırlığına görə bəzən saxta qızıl pul istehsalında istifadə edilməkdə idi. Daha əsas platin istehsalçısı ölkələr SSRİ ve Cənubi Afrikadır. Bundan başqa Kanada, ABŞ, Cənubi Amerka, Yeni Zellandiya və İslandiyada da az miqdarda platin çıxarılır. Saf platin gümüşü-ağ (narın platin boz) rəngdə, çətin əriyən, ağır metaldır.

1. ↑ https://www.azleks.az/online-dictionary/a%C4%9Fq%C4%B1z%C4%B1l?s=my Arxivləşdirilib 2022-03-31 at the Wayback Machine ağqızıl [ağqızıl] platin. Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti