Back Sophilos German Sophilos English Sófilos Spanish Sofilos Finnish Sophilos French Sofilo Italian Sophilos Dutch Sofilos NB Sófilos (maliar) SK
Sofilos (gr. Σώφιλος) – attycki malarz wazowy i garncarz (ceramik), działający w latach 590–570 p.n.e., pierwszy znany z imienia jako podpisujący swe wyroby[1][2].
Należał do wczesnych przedstawicieli stylu czarnofigurowego, w swych pracach wprowadzał znaczące innowacje kompozycyjne i stylistyczne[2]. Dekorował duże formy, najczęściej smukłe amfory szyjowe z tzw. grupy Vourva. Swe wcześniejsze prace sygnował jako malarz (Sofilos egrapsen), późniejsze – jako garncarz (Sofilos epoiesen), być może już właściciel warsztatu ceramicznego[3]. Prawdopodobnie wywarł wpływ na twórczość młodszego od siebie Klitiasa[4].
Znane są cztery wazy oznaczone jego sygnaturą (przypisywanych mu łącznie jest 37), na których trzykrotnie występuje jako malarz i raz jako garncarz (poeietes): 3 dejnosy i lebes[4][5].
Wykonywane przez niego naczynia zdobione były dookolnymi fryzami zwierzęcymi oraz scenami mitologicznymi inspirowanymi eposami Homera, jak np. zaślubiny Peleusa z Tetydą czy igrzyska na cześć zmarłego Patroklosa[5]. Zdobienia te, wyraźnie inspirowane wpływami malarstwa korynckiego, tracą jego cechy charakterystyczne (np. zanikanie drobnych elementów wypełniających w tle scen). W przedstawieniach figuralnych zanika też wcześniejsze usztywnienie postaci i pojawia się uśmiech typowy dla greckiej sztuki archaicznej[1][2]. Nowatorstwem Sofilosa, który w swych pracach jako pierwszy szeroko wprowadził tematykę epicką, było również w dekoracji malarskiej skoncentrowanie na jednym temacie mitologicznym zamiast przedstawiania wielu oderwanych od siebie tematów[5], co łącznie z wymienionymi innowacjami stało się zaczątkiem nowej warsztatowej tradycji figuralnej[3].
W zbiorach Galerii Sztuki Starożytnej Muzeum Narodowego w Warszawie znajduje się pochodząca z jego pracowni i dekorowana fryzami zwierzęcymi czarnofigurowa amfora (wys. 39 cm) z grupy Vourva (nr 138537MNW), inspirowana wzorami korynckimi[3][6]. Roztrzaskana podczas powstania warszawskiego przez niemieckich żołnierzy okupujących gmachy Muzeum, została po wojnie całkowicie zrekonstruowana ze szczątków (z gipsowym uzupełnieniem ubytków) w pracowni konserwatorskiej ówczesnego działu sztuki starożytnej[7].
- ↑ a b Maria Ludwika Bernhard: Greckie malarstwo wazowe. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum, 1966, s. 55.
- ↑ a b c Janusz A. Ostrowski: Słownik artystów starożytności. Architektura, rzeźba, malarstwo, rzemiosło artystyczne. Katowice: Wydawnictwo „Książnica”, 1994, s. 186-187, ISBN 83-85348-61-1.
- ↑ a b c Witold Dobrowolski: Wazy greckie – I. Ceramika attycka okresu archaicznego. Warszawa: Muzeum Narodowe w Warszawie, 1977, s. 25-26.
- ↑ a b Thomas Mannack: Griechische Vasenmalerei. Eine Einführung. Darmstadt: Philipp von Zabern, 2012, s. 106.
- ↑ a b c Słownik kultury antycznej (red. Ryszard Kulesza). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, s. 449, ISBN 978-83-235-0942-4.
- ↑ Maria Ludwika Bernhard: Amfora Sophilosa w Muzeum Narodowym w Warszawie. „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie” t. 2 (1957), s. 155-174 (szczegółowa analiza).
- ↑ Maria Ludwika Bernhard: Greckie malarstwo wazowe, dz. cyt., s. 102; por. (fot.) Maria Ludwika Bernhard: Sekrety pracowni konserwatorskiej. „Problemy” 1949, nr 3 (36), s. 189-193.