Takson

Takson (iz: taksonomija) – u biologiji – jest skup jedne ili više populacija organizama ili grupa od kojih taksonomi stvaraju jedinicu određenog ranga.

Naziv taksonomija, a time i takson, izvedeni su iz grčke riječi άττειν - tatein = redanje, uređivanje.

Iako to nije nužno (jer je klasifikacija obično poznata po određenom imenu), posmatranom taksonu se uz naziv daje poseban rang, pogotovo ako i kada se prihvata ili se zasniva. Za taksonome, međutim, nije neuobičajeno da ostanu u sukobu nad onim što pripada klasifikaciji i kriterijima za raspoređivanje određenih grupa. Ako se taksonu daje formalno naučno ime, njegova upotreba se tada temelji na jednom od kodova nomenklature, koji propisuju koje je naučno ime ispravno za određenu grupu.

Iako mu je prethodila Linnaeusova Systema Naturae (10. izdanje, 1758.)^[1] i neobjavljeni rad Bernarda i Antoine Laurent de Jussieua, pojam jedinica "prirodnog sistema", zasnovan na biološkoj klasifikaciji je prvi put bio široko dostupan za objavljivanje 1805. Bilo je u uvodu u trećeg izdanja Jean-Baptiste Lamarckove Flore Françoise, u Augustin Pyramus de Candolleovoj knjizi Principes élémentaires de botanique (bosanski, Osnovni principi botanike) gdje je izložen sistem za "prirodnu podjelu" biljaka. Od tada, sistematičari su nastojali da se izgradi precizna podjela koja bi obuhvatala raznolikost života. Danas se obično uzima da je "dobar" ili "koristan" onaj takson koji odražava evolucijske veze odnose.

Mnogi moderni sistematičari, kao što su zagovornici filogenetskih nomenklatura, koristili kladističke metode koji zahtijevaju da taksoni budu monofiletski (svi potomci istog pretka). Njihova osnovna jedinica, stoga je kladus, prije nego takson. Među onima koji rade sa savremenim taksonima po tradicionalnoj Linneovskoj (binomnoj) nomenklaturi, predlažu i taksone koji znaju biti parafiletski.^[2] Primjer dobro uspostavljenog taksona koji nije i kladus je klasa Reptilia (gmizavci).

1. ^ Quammen, David (1. 6. 2007). "A Passion for Order". National Geographic Magazine. Arhivirano s originala, 27. 8. 2008. Pristupljeno 29. 5. 2015.
2. ^ de Queiroz, K & J Gauthier (1990). "Phylogeny as a Central Principle in Taxonomy: Phylogenetic Definitions of Taxon Names" (PDF). Systematic Zoology. 39 (4): 307–322. doi:10.2307/2992353. JSTOR 2992353.