Tanzania (òrere Jamhuri ya Muungano wa Tanzania me usem Suwayili) ire ido me Afirika agan̄ Mbum-ura. Ìkup me emen agan̄ Oyô Ile Afirika. Me agan̄ inyọn̄, Yuganda otap ikana ọmọ. Me agan̄ inyọn̄ mbum-ura Kenya otap ikana. Achọ Kọmọrọ mè Okwaan̄ India etap ikana ọmọ me agan̄ mbum-ura. Zambia otap ikana ọmọ me agan̄ osiki ichep-ura, Mozambik mè Malawi me agan̄ osiki, sà Ruwanda, Burundi mè Kongo Kinshasa ekup me agan̄ ichep-ura kan̄. Ogoon̄ obebene ichit me Afirika (òrere Ogoon̄ Kilimanjaro) ìkup me Tanzania. Ukwuuk inu erọkọbe me ijọn̄ ido ya ìkijeen̄ ibe ke ebi ene mè anam mîwuulek iluk me ido ya akarake ukot ikaan̄.

Ebi Jemeni ebene ikikpulu ido ya me mkpulu usun̄ bene me akarake emen senturi akọp me onaan̄ge; emen mgbo ya ke ebi Jemeni echili inu ema egwenbe Afirika agan̄ Mbum-ura eyi Jemeni. Ebi Biriten minibọkọ ido ya ikpulu mgbọ etimbe Adasi Akọn Linyọn isan̄a. Ebi Biriten enenikikpulu ido ya kire Tanganyika, sa agan̄ Ọgbọn̄-achọ Zanziba okup me irak ofifi mkpulu-usun̄. Ido yi ìsibi me irak mkpulu-usun̄ me acha 1961 mè 1963. Me acha 1964, ido iba cha enenigbaan̄ iriak ikana ido Tanzania. Ema enigọọk inin̄ "Common Wealth" eyi Biriten me acha 1961, mè ifo isi ikire ge.