Back Tel·lurur Catalan Telluridy Czech Telluride German Telururo Spanish Tellurure French Telluride (scheikunde) Dutch Телуриди Ukrainian
Tellurki – klasa związków chemicznych zawierających tellur. W chemii organicznej określenie to stosuje się dla związków telluroorganicznych o ogólnym wzorze R−Te−R′ (R, R′ ≠ H), a więc tellurowych analogów eterów. W chemii nieorganicznej natomiast tellurkami nazywa się sole kwasu tellurowodorowego (H
2Te
aq) i metali[1], choć nie wszystkie tellurki wykazują budowę jonową[2].
Tellurki metali alkalicznych można otrzymać poprzez bezpośrednią syntezę z pierwiastków w atmosferze beztlenowej bądź w roztworze amoniakalnym. Związki te cechują się często rozbudowaną strukturą anionów politellurkowych (np. Te2−
2, Te2−
3, Te2−
8 itp.), które tworzą zarówno układy łańcuchowe, jak i cykliczne bądź bicykliczne. Wiele z nich jest nieodpornych na ogrzewanie i utleniają się na powietrzu. Podobnie otrzymuje się tellurki metali przejściowych – z pierwiastków poprzez ogrzewanie w temperaturze 400–1000 °C bez dostępu tlenu. Mają one postać niestechiometrycznych stopów lub związków międzymetalicznych. Wiele tellurków rozkłada się w różnym stopniu pod wpływem wody lub rozcieńczonych kwasów[2].
Niektóre tellurki mają pożądane właściwości, np. tellurek bizmutu(III) wykorzystywany jest jako półprzewodnik w termoparach[3]. Tellurki występują naturalnie w postaci minerałów, m.in. hesytu (Ag
2Te), sylwanitu (AgAuTe) czy ałtaitu (PbTe), z których można otrzymać czysty tellur[4], jednak z uwagi na niewielką częstość występowania tego rodzaju minerałów, nie jest to podstawowa metoda otrzymywania tego pierwiastka. Tellurki – zarówno nieorganiczne, jak i organiczne – wykorzystywane są również w syntezie chemicznej, m.in. jako reduktory[5].
- ↑ tellurides, [w:] A.D. McNaught, A. Wilkinson, Compendium of Chemical Terminology (Gold Book), S.J. Chalk (akt.), International Union of Pure and Applied Chemistry, wyd. 2, Oxford: Blackwell Scientific Publications, 1997, DOI: 10.1351/goldbook.T06257, ISBN 0-9678550-9-8 (ang.).
- ↑ a b Selenium, Tellurium and Polonium, [w:] Norman N. Greenwood, Alan Earnshaw, Chemistry of the Elements, wyd. 2, Oxford–Boston: Butterworth-Heinemann, 1997, s. 762–766, ISBN 0-7506-3365-4 (ang.).
- ↑ Tlenowce, [w:] Adam Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, wyd. 6, t. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010, s. 627, ISBN 978-83-01-16282-5.
- ↑ tellurki, [w:] Encyklopedia techniki. Chemia, Władysław Gajewski (red.), wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1966, s. 702, OCLC 864218327.
- ↑ Guy Knockaert, Tellurium and Tellurium Compounds, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, 2000, s. 2, 7, DOI: 10.1002/14356007.a26_177 (ang.).