Tempranillo

A tempranillo ye una variedat d'uga tinta cautivada extensament pa producir vins tintos con cuerpo^[1] en Espanya, d'a on ye orichinaria. Ocupa una superficie de cautivo de mas de 214.000 ha en 2013, estando a segunda en producción, dimpués d'a variedad airén (blanca), y a primera en uga tinta. Conta con 31.046 hectarias en a D.O. Rioja, lo que suposa que ye un 61% d'a D.O. Calificada Rioja, con una creixenza progresiva en os zaguers anyos en detrimento d'atras variedaz. Se considera autoctona de La Rioja. Ye a prencipal uga usada en ista D.O., y a sobén se'n fa referencia como a "uga noble" de Espanya.^[2] O suyo nombre ye o diminutivo en castellano de temprano,^[1] lo que fa referencia a o feito de que madura cuantas semanas antis que a mayor parti d'as variedaz d'uga tinta espanyolas. Existe una variedat blanca de mutación recient: tempranillo blanco.

En Aragón ye una d'as variedaz tintas autorizadas en os vins d'as denominacions d'orichen protechidas Ailés, Calatayú, Campo de Borcha, Carinyena, Semontano y Urbezo y en as indicacions cheograficas protechidas vins d'a Tierra Baixo Aragón, Ribera d'o Galligo-Cinco Villas, Ribera d'o Queiles, Ribera de Xiloca, Valle d'a Cinca y Val de Xalón.

1. ↑ ^{1,0 1,1} (en) Dennis Manuel, Tempranillo, Supermarketguru.com, 25 de chunio de 2001
2. ↑ (en) (2003) Tempranillo, Spain’s Noble Grape