Trigu (Triticum spp)[2] ye'l términu que designa al conxuntu de ceberes, tanto cultivaos como monteses, que pertenecen al xéneru Triticum; tratar de plantes añales de la familia de les gramínees, llargamente cultivaes en tol mundu.[3] La pallabra trigu designa tanto a la planta como a les sos granes comestibles, tal como asocede colos nomes d'otres ceberes.[4]
El trigu (de color mariellu) ye unu de los trés granos más llargamente producíos globalmente, xunto al maíz y el arroz.[5] En 2013, la producción mundial foi de 713 millones de tonelaes, esto ye, ocupó'l tercer llugar, dempués del maíz (1,016 millones) y el arroz (745 millones)[6] y el más llargamente consumíu pola población occidental dende l'antigüedá. El granu del trigu ye utilizáu pa faer farina, farina integral, sémola, cerveza (vease tamién: historia de la cerveza) y una gran variedá de productos alimenticios.[7] Más del 90% del trigu producíu ye'l denomináu trigu fariñeru, perteneciente a la especie triticum aestivum.
El trigu modernu ye la resultancia de la seleición y hibridación efeutuaes mientres años pa consiguir variedaes con altu conteníu en gluten (poles sos cualidaes viscoelásticas y adesives, demandaes pola industria alimentaria) y altu rendimientu tocantes a producción, que remataron mientres la denominada revolución verde (segunda metá del sieglu XX).[8][9][10] Los procedimientos desenvueltos pola revolución verde llograron un gran ésitu nel aumentu de la producción, pero nun se dio abonda relevancia a la calidá nutricional.[10] El trigu modernu presenta un altu conteníu n'hidrato de carbonu, so conteníu en proteínes (de baxa calidá por ser deficientes n'aminoácidos esenciales) y un conteníu desequilibrao d'ácidos grasos esenciales, vitamines, minerales y otros factores calidable nutricional.[10][11] Coles mesmes, presenta una mayor capacidá citotóxica y inmunogénica, con un conteníu de gluten bien eleváu (80-90% del total de les proteínes).[12][13]
Los criterios actuales pa la seleición del trigu nun tienen en cuenta'l so valor nutricional, sinón les sos cualidaes dende'l puntu de vista funcional pa preparar alimentos procesaos, especialmente nos países desenvueltos, razón pola cual empléguense variedaes con altu conteníu en gluten.[14] El gluten ye particularmente deficiente nel aminoácidu esencial lisina, polo que cuanto mayor ye la proporción de gluten, peor ye la calidá de les proteínes del trigu y el so valor nutricional.[15]
Nuna parte de les persones, el gluten provoca'l desenvolvimientu de ciertes enfermedaes, qu'inclúin la enfermedá celiaca, la sensibilidá al gluten non celiaca (pruebes negatives pa enfermedá celiaca, pero mejoría al esaniciar el gluten de la dieta), l'alerxa al trigu, la dermatitis herpetiforme y l'ataxia por gluten.[16][17] Coles mesmes, el gluten ye capaz de travesar tantu la barrera intestinal como la barrera hematoencefálica y causar diversos trestornos neurolóxicos ("neurogluten"), independientemente de la presencia o ausencia de síntomes dixestivos o de daños nel intestín.[12][18][19][20][21] Otros trestornos que se rellacionen en dellos casos col consumu de trigu inclúin ciertes enfermedaes inflamatorias y autoinmunes.[22]
La pallabra «trigu» provién del vocablu llatín triticum, que significa 'quebráu', 'esmagayáu' o 'tríado', faciendo referencia a l'actividá que se debe realizar pa dixebrar el granu de trigu de la cascariella que la anubre. Triticum significa, poro, el granu que ye necesariu triar pa poder ser consumíu; tal como'l miyu deriva del llatín milium, que significa "molíu, molturado", esto ye, el granu que ye necesariu moler pa poder ser consumíu. El trigu (triticum) ye, poro, una de les pallabres más ancestrales pa denominar a les ceberes (les que se referíen a la so trituración o molturación).
<ref>
nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes seis
<ref>
nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes Londres
<ref>
nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes Oslo
<ref>
nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes HadjivassiliouDuker2014
<ref>
nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes HadjivassiliouSanders2015
<ref>
nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes Pfeiffer2017
<ref>
nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes HernandezLahozMauriCapdevila2011
<ref>
nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes PunderPruimboom2013