Adolessensie

Deel van ’n reeks oor
Menslike groei en ontwikkeling
Stadiums
Sigoot  • Embrio  • Fetus  • Baba  • Peuter  • Kind  • Adolessent  • Volwassene
Biologiese mylpale
Bevrugting  • Swangerskap  • Geboorte  • Taalverwerwing  • Puberteit  • Menopouse  • Veroudering  • Dood
Ontwikkeling en menslike sielkunde
Kind  • Volwassenheid  • Moraal
s • b • w

Adolessensie is ’n oorgangstadium in die menslike fisieke en sielkundige ontwikkeling wat duur van puberteit tot meerderjarigheid.^[1] Vir ’n seun is dit gemiddeld van 14 tot 21 jaar en vir ’n meisie van 12 tot 21 jaar.^[2] Adolessensie word gewoonlik vereenselwig met die tienerjare,^[1][3][4][5] maar die fisieke, sielkundige en kulturele uitdrukking daarvan kan vroeër of later wees. Puberteit begin deesdae eerder al voor adolessensie, veral by meisies.^[3][6][7] Fisieke groei (veral in mans) en kognitiewe ontwikkeling kan voortduur tot in die vroeë 20's. Ouderdom is dus net ’n rowwe aanduiding van adolessensie en dit is vir geleerdes moeilik om oor ’n presiese definisie ooreen te kom.^[6][7][8][9]

’n Deeglike begrip van adolessensie in die gemeenskap hang af van inligting uit verskillende perspektiewe, insluitende sielkunde, biologie, geskiedenis, sosiologie, opvoeding en antropologie. In al dié perspektiewe word adolessensie beskou as ’n oorgangstydperk tussen die kinderjare en volwassenheid, en die kulturele doel daarvan is om kinders voor te berei op grootmensrolle.^[10] Dit is ’n tydperk wat verskeie oorgange behels: in opleiding, indiensneming en werkloosheid, asook oorgange van een lewenstadium tot ’n ander.^[11]

Die einde van adolessensie en die begin van volwassenheid verskil van land tot land. Selfs binne ’n sekere staat, nasie of kultuur kan ouderdomme verskil waarop ’n individu as volwasse genoeg beskou word dat die gemeenskap sekere voorregte en verantwoordelikhede aan hom of haar toevertrou. Dit sluit in die bestuur van ’n motor, wettige seksuele verhoudings, diens in die weermag, die koop en drink van alkohol en tabak, stemreg, die huwelik en geregtelike verantwoordbaarheid.

In die bestudering van adolessente ontwikkeling^[12] kan dié tydperk biologies gedefinieer word, as die fisieke oorgang wat gekenmerk word deur puberteit en die einde van fisieke groei; kognitief, as veranderings in die vermoë om abstrak en veelvlakkig te dink; of sosiaal, as ’n tydperk van voorbereiding op grootmensrolle. Groot puberteits- en biologiese veranderings sluit in veranderings aan die geslagsorgane, lengte, gewig en massa, asook in breinontwikkeling en -organisasie. Kognitiewe voordele sluit in beide ’n toename in kennis en die vermoë om abstrak te dink en doeltreffender te redeneer. Die bestudering van adolessente ontwikkeling behels dikwels interdissiplinêre samewerking. Navorsers in neurowetenskap kan fokus op veranderings in breinstruktuur en die uitwerking daarvan op sosiale verhoudings. Sosioloë kan aandag skenk aan die aannleer van sosiale rolle en hoe dit van kultuur tot kultuur verskil.^[13] Ontwikkelingsielkundiges kan fokus op veranderings in verhoudings met ouers en tydgenote as ’n funksie van skoolstruktuur en puberteitstatus.^[14] Sommige wetenskaplikes het al die universaliteit van adolessensie as ’n ontwikkelingsfase bevraagteken. Hulle meen eienskappe wat gewoonlik as tipies van adolessente beskou word, is nie werklik inherent aan die tienerjare nie.

1. ↑ ^{1,0 1,1} "Puberty and adolescence". MedlinePlus. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 April 2013. Besoek op 22 Julie 2014.
2. ↑ "Adolessensie" in die HAT. Aanlyn by viva-afrikaans.org (intekening nodig). Besoek op 20 Oktober 2020.
3. ↑ ^{3,0 3,1} "Adolescence". Psychology Today. Besoek op 7 April 2012.
4. ↑ "The Theoretical Basis for the Life Model-Research And Resources On Human Development" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 25 Februarie 2021. Besoek op 11 Augustus 2009.
5. ↑ "PSY 345 Lecture Notes – Ego Psychologists, Erik Erikson" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 14 Desember 2010. Besoek op 11 Augustus 2009.
6. ↑ ^{6,0 6,1} Roberts, Michelle (15 Mei 2005). "Why puberty now begins at seven". BBC News. Besoek op 22 Mei 2010.
7. ↑ ^{7,0 7,1} Žukauskaitė S, Lašienė D, Lašas L, Urbonaitė B, Hindmarsh P (September 2005). "Onset of breast and pubic hair development in 1231 preadolescent Lithuanian schoolgirls". Arch. Dis. Child. 90 (9): 932–6. doi:10.1136/adc.2004.057612. PMC 1720558. PMID 15855182.
8. ↑ Finley, Harry. "Average age at menarche in various cultures". Museum of Menstruation and Women's Health. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Augustus 2007. Besoek op 2 Augustus 2007.
9. ↑ Cooney, Elizabeth (11 Februarie 2010). "Puberty gap: Obesity splits boys, girls. Adolescent males at top of the BMI chart may be delayed". NBC News. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Januarie 2016. Besoek op 22 Mei 2010.
10. ↑ Larson, R., & Wilson, S. (2004). Adolescence across place and time: Globalization and the changing pathways to adulthood. In R. Lerner and L. Steinberg Handbook of adolescent psychology. New York: Wiley
11. ↑ Coleman, John; Roker, Debi. Psychologist11. 12 (Desember 1998): 593. "Adolescence".
12. ↑ Arnett J. J. (2007). "Emerging Adulthood: What Is It, and What Is It Good For?". Child Development Perspectives. 1 (2): 68–73. doi:10.1111/j.1750-8606.2007.00016.x.
13. ↑ Côté, J.E. (1996). Identity: A multidimensional analysis. In G. R. Adams, T. Gullotta & R. Montemeyer (reds.), Issues in Adolescent Development (Vol. 6, pp. 130–180). New York, NY: Sage Publications.
14. ↑ Simmons, R., & Blyth, D. (1987). Moving into adolescence. New York: Aldine de Gruyter.