Oerdoe

Oerdoe اُردُو Urdū لشکری, Laškarī
Uitspraak:	[ˈʊrd̪uː]
Gepraat in:	Indië  Pakistan  Suid-Afrika[1]
Gebied:	Suid-Asië
Totale sprekers:	68 miljoen (moedertaal) 102 miljoen (tweede taal)[2]
Rang:	19–21
Taalfamilie:	Indo-Europees  Indo-Irannees   Indo-Aries    Sentrale sone     Westelike Hindi      Hindoestani       Oerdoe
Skrifstelsel:	Arabiese alfabet
Amptelike status
Amptelike taal in:	Indië[4] Bihar Delhi Jammu en Kashmir Jharkhand Uttar Pradesh Telangana Wes-Bengale  Pakistan
Gereguleer deur:	National Language Authority National Council for Promotion of Urdu Language[3]
Taalbedreigingstatus
Uitgesterf EXUitgestorwe taal Bedreig CRKrities bedreigde SEErg bedreigde DEBedreigde VUKwesbare    Veilig    NE Nie bedreig nie Dit is nie 'n bedreigde taal volgens die UNESCO-wêreldatlas van bedreigde tale.
Taalkodes
ISO 639-1:	ur
ISO 639-2:	urd
ISO 639-3:	urd
Nota: Hierdie bladsy kan IFA fonetiese simbole in Unicode bevat.

Oerdoe (اُردُو, Urdū, [ˈʊrd̪uː], luister (hulp·inligting)), plaaslik bekend as Lashkari (لشکری, Laškarī, ləʃkəri),^[5] of meer presies Moderne Standaard-Oerdoe, is 'n Indo-Ariese taal wat deur sowat 170 miljoen mense in Indië en Pakistan gepraat word. Dit is 'n gestandaardiseerde variëteit van Hindoestani en onderling verstaanbaar met Hindi. Oerdoe is die amptelike taal van Pakistan, een van die amptelike tale van Indië naas Engels en Hindi en van die Indiese deelstate Bihar, Jharkhand, Telangana, Uttar Pradesh en Wes-Bengale.

Oerdoe word dikwels as 'n gestandaardiseerde en gepersianiseerde register van Hindoestani beskou.^[6][7][8][9] Oerdoe is die amptelike taal en lingua franca van Pakistan. Oerdoe is een van die 22 geskeduleerde tale vir amptelike gebruik in die Republiek Indië, en geniet amptelike status in vyf deelstate, maar ook in die hoofstadgebied Delhi.

Aangesien beide registers uit dieselfde Indo-Ariese woordeskat saamgestel is,^[10][11] is die gestandaardiseerde Oerdoe met die gestandaardiseerde Hindi onderling verstaanbaar,^[12] en albei registers word saam as Hindoestani of Hindi–Oerdoe gegroepeer.^{[13][14][6][7]} As die letterkundige woordeskat in ag geneem word, is Oerdoe sterk deur Persies beïnvloed, waarvolgens 'n kennis van Oerdoe 'n basiese kennis van Persiese woordeskat en grammatikale beginsels vereis,^[15] terwyl Hindi sy formele en tegniese woordeskat aan Sanskrit ontleen het.^[15]

Oerdoe het vanaf 1837, saam met Engels, pleks van Persies, in 'n aantal Indo-Islamitiese ryke (waaronder die Mogolryk) as ampstaal gedien.^[16][17][18] Tydens die koloniale tydperk het godsdienstige, sosiale en politieke faktore daartoe bygedra, dat meer en meer tussen Oerdoe en Hindi onderskei is, wat tot die Hindi-Oerdoe-twispunt gelei het.^[19] In die destydse Brits-Indië het Hindoestani as ampstaal gedien, maar met die Verdeling van Indië word meer en meer 'n verskil tussen Hindi en Oerdoe beklemtoon, veral uit politieke redes.

Volgens Nationalencyklopedin se 2010-skatting is Oerdoe, met sowat 66 miljoen moedertaalsprekers, die 21ste mees gesproke taal wêreldwyd.^[20] Volgens Ethnologue se 2018-skatting is Oerdoe die elfde mees gebruikte taal wêreldwyd,^[21] met altesaam 170 miljoen sprekers, insluitende diegene wat dit as 'n tweede taal gebruik.^[22] Indien Hindi saam met Oerdoe as Hindoestani gegroepeer word, is dit die derde mees gebruikte taal wêreldwyd, met sowat 329,1 miljoen moedertaalsprekers en altesaam 697,4 miljoen sprekers van beide Hindi en Oerdoe.^[23][24]

1. ↑ Artikel 5, Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika
2. ↑ (en) "Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth edition, Urdu". Ethnologue. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Mei 2020. Besoek op 15 Augustus 2020.
3. ↑ (en) "National Council for Promotion of Urdu Language". Urducouncil.nic.in. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Mei 2020. Besoek op 19 Mei 2015.
4. ↑ (en) "The Constitution of India" (PDF). Regering van Indië, Departement van Reg en Justisie. 1 Desember 2007 [1950]. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 9 September 2014.
5. ↑ (en) Aijazuddin Ahmad (2009). Geography of the South Asian Subcontinent: A Critical Approach. Concept Publishing Company. pp. 120–. ISBN 978-81-8069-568-1.
6. ↑ ^{6,0 6,1} (en) Gibson, Mary (13 Mei 2011). Indian Angles: English Verse in Colonial India from Jones to Tagore. Ohio University Press. ISBN 978-0-8214-4358-3.
7. ↑ ^{7,0 7,1} (en) Basu, Manisha (2017). The Rhetoric of Hindutva. Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-14987-8.
8. ↑ (en) "NIST 2007 Language Recognition Evaluation" (PDF). Alvin F. Martin, Audrey N. Le. Speech Group, Information Access Division, Information Technology Laboratory National Institute of Standards and Technology, USA. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 1 Julie 2016.
9. ↑ (en) Rao, Chaitra; Vaid, Jyotsna; Srinivasan, Narayanan; Chen, Hsin-Chin (2011). "Orthographic characteristics speed Hindi word naming but slow Urdu naming: evidence from Hindi/Urdu biliterates". Reading and Writing. 24 (6): 679–695. doi:10.1007/s11145-010-9256-9. hdl:1969.1/158732.
10. ↑ (en) Gube, Jan; Gao, Fang (2019). Education, Ethnicity and Equity in the Multilingual Asian Context. Springer Publishing. ISBN 978-981-13-3125-1.
11. ↑ (en) Kuiper, Kathleen (2010). The Culture of India. Rosen Publishing. ISBN 978-1-61530-149-2.
12. ↑ (en) Everaert, Christine (2010). Tracing the Boundaries Between Hindi and Urdu: Lost and Added in Translation Between 20th Century Short Stories. BRILL. p. 1. ISBN 978-90-04-17731-4.
13. ↑ (en) Clyne, Michael (24 Mei 2012). Pluricentric Languages: Differing Norms in Different Nations. Walter de Gruyter. p. 385. ISBN 978-3-11-088814-0.
14. ↑ (en) Gorekar, N. S. (1961). Glimpses of Urdu Literature. Jaico Publishing House. pp. 6–14.
15. ↑ ^{15,0 15,1} (en) Kiss, Tibor; Alexiadou, Artemis (10 Maart 2015). Syntax – Theory and Analysis. Walter de Gruyter GmbH & Co KG. p. 1479. ISBN 978-3-11-036368-5.
16. ↑ (en) Ali, Syed Ameer (1989). The Right Hon'ble Syed Ameer Ali: Political Writings. APH Publishing. p. 33. ISBN 978-81-7024-247-5.
17. ↑ (en) "Archived copy" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 15 September 2012. Besoek op 5 Desember 2012.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
18. ↑ (en) Mohanty, Panchanan (2002). "British Language Policy in 19th century India and the Oriya Language Movement". Language Policy. 1 (1): 53–73. doi:10.1023/A:1014500828789.
19. ↑ (en) Ahmad, Rizwan (1 Julie 2008). "Scripting a new identity: The battle for Devanagari in nineteenth century India". Journal of Pragmatics. 40 (7): 1163–1183. doi:10.1016/j.pragma.2007.06.005.
20. ↑ (sv) Mikael Parkvall, "Världens 100 största språk 2007" (The World's 100 Largest Languages in 2007), in Nationalencyklopedin. 2010 estimates Geargiveer 11 November 2012 op Wayback Machine
21. ↑ (en) "Urdu 11th most spoken language in world: Study". Deccan Chronicle. 20 Januarie 2019. Besoek op 3 Desember 2019.
22. ↑ (en) "What are the top 200 most spoken languages?". Ethnologue. 3 Oktober 2018. Besoek op 3 Desember 2019.
23. ↑ (en) Gambhir, Vijay (1995). The Teaching and Acquisition of South Asian Languages. University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-8122-3328-5.
24. ↑ (en) "Language Size". 3 Oktober 2018.