Somertyd

Somertyd (Engels: Daylight Saving Time of DST) is die tydsone wat aan 'n streek toegeken word vir 'n gedeelte van die jaar, gewoonlik 'n uur vorentoe vanaf die standaard amptelike tydsone.

Die stelsel is ontwerp om daglig te "spaar" (teenoor om dit te mors, deur byvoorbeeld te slaap terwyl die son skyn). Die amptelike tyd word vorentoe gestel tydens die lente- en somermaande, sodat die aktiewe werks- en skoolure beter met die ure van daglig ooreenstem.

In Suid-Afrika word hierdie stelsel nie gebruik nie; in Europa bestaan somertyd sedert 1980, alhoewel die eerste tydsverandering al 1916 in Duitsland tydens die Eerste Wêreldoorlog plaasgevind het. Tydens die Tweede Wêreldoorlog het die sogenaamde "oorlogstyd" bestaan, waar die horlosies een uur vorentoe gestel is, en tydens die somermaande nog 'n uur bygesit is. Die doel was die besparing van energie deur die langer periodes van daglig.

Vandag bestaan somertyd in Europa, Kanada, die Verenigde State van Amerika (daar bestaan verskille van deelstaat tot deelstaat), Australië, Nieu-Seeland en Suid-Amerika. Algeheel bestaan die stelsel in 70 lande. In Sentraal-Europa word op die laaste Sondag van Maart die horlosies twee-uur in die oggend na drie-uur vorentoe gestel. Die laaste Oktober-Sondagoggend om drie-uur word die tyd weer een uur agtertoe verander. In ander Europese tydsones (Engeland, Ierland: een uur agter; of Finland, Griekeland: een uur voor) vind die verandering vroeër of later plaas, dus skakel al die Europese lande dieselfde "objektiewe" tyd oor.

Die populêre uitdrukking vir normaaltyd is "wintertyd", maar aangesien dit die eintlike tyd konstitueer, is die naam "normaaltyd" meer voldoende.

Baie mense hou van die effek dat die son saans langer skyn, maar natuurlik word dit ook in die oggend 'n uur later lig; dus is dit dikwels mense wat vroeë skofte moet werk (byvoorbeeld in fabrieke) wat eerder negatief teenoor die tydverandering ingestel is. Tydens die hoogte van die Noordelike Halfrond se somer (Junie) verloor hierdie argument aan grondlaag, omdat die son nogtans al vieruur (in plaas van drie-uur; Sentraal-Europese standpunt) opkom. Groter is die probleem in laat Oktober kort voor die terugverandering na normaaltyd; die son sak eers so ses-uur se kant, maar kom eers omtrent agtuur die oggend op. Tradisioneel is veral boere negatief teenoor somertyd ingestel, omdat hulle diere (bv. koeie wat gemelk moet word) eers aan die tydverandering gewoond moet raak.

Lande wat baie ver noord lê (bv. Ysland) maak geen gebruik van hierdie stelsel nie omdat die son tydens die somermaande in elk geval nooit sak nie, of ten minste nooit ver genoeg onder die horison sak om dit enigstens skemerig te laat word nie. Lande naby die ewenaar het die hele jaar omtrent dieselfde sonop- en sonsaktye, en gebruik dit dus ook nie.