Teilchenphysik

D Däilifüsik widmet sich as Disziplin vo dr Füsik dr Erforschig vo de Däili. Gege s Ändi vom 19. Joorhundert het si sich mit Molekül, Atom und Nukleone befasst, hüte lit dr Schwerpunkt uf de Elementardäili.

In dr modärne Däilifüsik wärde füsikalischi Modäll vor allem dur Colliding-Beam-Experimänt in Däilibeschlüüniger undersuecht, wo verschidigi Däili ufenandergschosse wärde (wie zum Bischbil Elektrone uf Positrone). D Verdäilig vo de Reakzionsbrodukt, wo entstöön, wärde in de Däili- und Straaligsdetekter gmässe und d Energii- und Impulsbilanz gäbe Ufschlüss über d Äigeschafte vo Däiliarte, wo scho bekannt si oder wo mä von ene vermuetet, ass si existiere.

Für die Experimänt brucht mä beschlüünigti Däilistraale wo seer hoochi Energie häi. Dorum reedet mä mänggisch vo dr Hoochenergiifüsik statt vo dr Däillifüsik, aber die Bezäichnig wird au für Experimänt mit schweere Ione bi hooche Energie brucht.

Wo immer mee Däili bekannt worde si, het mä sä noch iire Äigeschafte afo iiordne und het au Vorussaage afo mache über Däili, wo nonig bekannt gsi si. Dr gegewärtig Stand vo dr Däilifüsik – und vili vo iire Vorussaage – isch im sogenannte Standardmodäll zämmegfasst.