Francia

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Republica Francesa République Française
(En detalle) (En detalle)
Lema nacional: Liberté, Égalité, Fraternité (Francés: «Libertat, Igualdat, Fraternidat»)
Himno nacional: La Marseillaise
Capital  • Población  • Coordenatas	París 2.148.000(2020) 52°31′ N 13°24′ E
Mayor ciudat	París
Idiomas oficials	Francés1
Forma de gubierno President Primer ministro	Republica semipresidencialista Emmanuel Macron Michel Barnier
Fiesta nacional	14 de chulio Presa d'a Bastilla
Superficie  • Total  • % augua	Posición 47º 674.843 2 km² 0,26% 3
Población  • Total  • Densidat	Posición 22º 67.407.200 (2021)2 110 hab/km²
PIB (PPA)  • Total (2019)  • PIB per capita	Posición 7º 2.234.608.690.000 EUR€ 34.432,63
Moneda	Euro (€ EUR)4
Chentilicio	Francés/a[1]
Zona horaria  • en Verano	CET (UTC+1)5 CET (UTC+2)5
Dominio d'Internet	.fr
Codigo telefonico	+33
Prefixo radiofonico	FAA-FZZ, HWA-HYZ, THA-THZ, TKA-TKZ, TMA-TMZ, TOA-TQZ, TVA-TXZ
Codigo ISO	250 / FRA / FR
Miembro de: UE, ONU, OTAN
1 Se charran cuantas luengas rechionals. 2 Territorio total d'a Republica Francesa, incluyindo-ie los departamentos y territorios d'ultramar, pero excluyindo lo territorio francés de Tierra Adelia en l'Antarctida a on a sobiranía ye en suspenso debito a lo Tractau Antarctico de 1959. 3 Datos d'o Rechistro Catastral francés, que excluye ibóns, basals y cheleras mayors a 1 km² asinas como los estuarios d'os ríos. 4 Toda la Republica Francesa menos os territorios d'ultramar en l'Oceano Pacifico, a on s'emplega o franco CFP 5Francia metropolitana (Europa).

Francia u Franza (en francés France [fʁɑ̃s]), oficialment a Republica Francesa (en francés République française, [ʁepyblik fʁɑ̃sɛz]) ye un estau constituito por una metropoli y por territorios d'Ultramar. Francia ye o estau mas gran d'a Unión Europea; ye situato en a Europa occidental y muga a l'ueste con l'Oceano Atlantico; a lo norte con a canal d'a Manga, o paso de Calais –que a desepara d'o Reino Uniu– y a mar d'o Norte; a l'este con Belchica, Luxemburgo, Alemanya, Suiza y Italia; y a lo sud con Andorra, Espanya, Mónegue y a mar Mediterrania. A Francia metropolitana ye formata, amás, por a isla de Corcega, en a Mediterrania, situata a lo norte d'a isla italiana de Cerdenya. Tamién incluye islas y territorios d'ultramar, repartitos arredol d'o mundo.

A suya población ye de 64.898.000 d'habitants, en una superficie de 674.843 km² y una densidat de población de 110 hab/km². Politicament, o país ye una republica presidencialista con capital en a ciudat de París. L'actual president ye Emmanuel Macron y o primer ministro ye Jean Castex. O país celebra a suya Fiesta nacional o día 14 de chulio, aniversario d'a presa d'a Bastilla en 1789, mientres a Revolución francesa.

Francia, entre toz os estaus europeus, ye o mas antigo en a suya constitución como tal, orichinalment un dominio reyal centrato en a Isla de Francia, y París en yera a capital. Actualment, Francia ye miembro d'o Consello d'Europa; ye un d'os países fundadors d'a Unión Europea, d'a eurozona y d'o espacio Schengen. Ye un d'os cinco miembros permanents d'o Consello de Seguridat d'as Nacions Unitas. Fa parti tamién d'a Unión Latina, d'a Organización ta la Cooperación y o Desembolique Economico (OCDE), d'a Francofonía y d'o Grupo d'os ueito (G8). Militarment, Francia ye miembro d'a Organización d'o Tractau de l'Atlantico Norte (OTAN) -se'n heba retirato en 1966 y tornó parcialment en 2002. A suya moneda ye o euro, que substituyó a l'antigo franco francés.

L'idioma francés ye o solo idioma oficial d'o país, encara que se i charran luengas propias en muitas rechions. Asinas, en l'antiga Occitania, que hue fa parte en a suya mayor parte de Francia, se i charra l'idioma occitán, y tamién se i charran o basco (en Iparralde, o País Basco francés), o bretón (en Bretanya), l'alemán (en Alsacia), l'idioma francoprovenzal (en Arpitania), o catalán (Pireneus Orientals) y l'idioma corso (en Corcega), amás d'una minoría de luenga italiana en Niza.

1. ↑ (an) Diccionario aragonés-castellano-catalán. Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. Edacar num. 14. Zaragoza. Edicions Dichitals de l'Academia de l'Aragonés. ISSN 1988-8139. Octubre de 2024.