Lluis XIV de Francia

Lluis XIV de Francia
Rei de Francia y de Navarra 14 mayu 1643 - 1r setiembre 1715 ← Luis XIII de Francia (es) - Lluis XV de Francia → 15. copríncipe francés d'Andorra 14 mayu 1643 - 1r setiembre 1715 ← Luis XIII de Francia (es) - Lluis XV de Francia →
Vida
Nacimientu	Castillo de Saint-Germain-en-Laye (es) [1], 5 de setiembre de 1638[2]
Nacionalidá	Reinu de Francia
Residencia	Palaciu de Versalles
Llingua materna	francés
Muerte	Palaciu de Versalles, 1 de setiembre de 1715[2] (76 años)
Sepultura	basílica de Saint-Denis (es)
Causa de la muerte	Cangrena
Familia
Padre	Luis XIII de Francia
Madre	Ana d'Austria
Casáu con	María Teresa d'Austria (1660 – m. 1683)[3] Madame de Maintenon (es) (1683, 1684 – 1715)[3]
Pareyes	Louise de La Vallière Madame de Montespan (es) Claudia de Vin des Œillets Catherine Bellier Marie Mancini, aussi dite la connétable Colonne Olympia Mancini (es) Anne-Madeleine de Conty d'Argencourt Catherine Charlotte de Gramont Bonne de Pons d'Heudicourt (es) Anne de Rohan-Chabot Isabelle de Ludres María Angélica de Scorailles (es)
Fíos/es	Luis de Francia (es) [3] María Teresa de Francia (es) Philippe Charles, Duke of Anjou (es) [4] Ana Isabel de Francia (es) [4] Princess Marie Anne of France (es) [4] Louis François, Duke of Anjou (es) [4] Francisca María de Borbón (es) Luisa Francisca de Borbón Luis Augusto de Borbón (es) Luis de Borbón, conde de Vermandois (es) Louis César, Count of Vexin (es) Louise Marie Anne de Bourbon Marie Anne de Bourbon Louise de Maisonblanche Carlos de La Baume Le Blanc (es) [4] Philippe de Bourbon (en) [4] unknown son Bourbon (en) [4] unnamed son de Bourbon (en) [4] louise Françoise de Bourbon (en) Luis Alejandro de Borbón (es)
Hermanos/es	Felipe I d'Orleans[3]
Pueblu	Casa de Borbón en Francia (es) Casa de Borbón
Estudios
Llingües falaes	francés[5] castellanu
Oficiu	políticu, coleicionista d'arte, actor, monarca, estadista
Premios	ver Orde del Espíritu Santu Orden de San Miguel Orden de San Luis
Miembru de	New Monarchs (en)
Creencies
Relixón	catolicismu

Lluis XIV de Francia (francés: Louis XIV), llamáu «el Rei Sol» (le Roi Soleil) o Luis el Grande (5 de setiembre de 1638, Castillo de Saint-Germain-en-Laye ^(es)  – 1 de setiembre de 1715, Palaciu de Versalles), foi rei de Francia y de Navarra^[6] dende'l 14 de mayu de 1643 hasta la so muerte, con casi 77 años d'edá y 72 de reináu.^[7] Tamién foi copríncipe d'Andorra (1643-1715) y conde rival de Barcelona mientres la sulevación catalana (1643-1652) como Lluis II.

Lluis XIV foi'l primoxénitu y socesor de Lluis XIII y d'Ana d'Austria (fía del rei Felipe III d'España). Amontó'l poder y la influyencia francesa n'Europa, combatiendo en trés grandes guerres: la Guerra d'Holanda, la Guerra de los Nueve Años y la Guerra de Socesión española. La proteición a les artes qu'exerció'l soberanu Lluis XIV foi otra faceta de la so aición política. Los escritores Moliére y Racine, el músicu Lully o'l pintor Rigaud eponderaron la so gloria, como tamién les obres d'arquiteutos y escultores. El nuevu y campanudu Palaciu de Versalles, obra de Luis Le Vau, Charles Le Brun y André Le Nôtre, foi la culminación d'esa política. Al treslladar ellí la corte (1682), alloñar de la insalubridad y les intrigues de París, y pudo controlar meyor a la nobleza. Versalles foi l'escenariu perfectu pal esplegue de pómpara y pa la sacralización del soberanu.

Lluis XIV, unu de los más destacaos reis de la historia francesa, consiguió crear un réxime absolutista y centralizao, hasta'l puntu que'l so reináu ye consideráu'l prototipu de la monarquía absoluta n'Europa. La frase L'État, c'est moi («L'Estáu soi yo») atribúyese-y frecuentemente, anque los historiadores considerar una imprecisión histórica, yá que ye más probable que dicha frase fuera forxada polos sos enemigos políticos pa resaltar la visión estereotipada del absolutismu políticu que Lluis XIV representaba, probablemente surdiendo la cita «El bien del Estáu constitúi la Gloria del Rei», sacaes de los sos Réflexions sur le métier de Roi (1679). En contraposición a esa cita apócrifa, Lluis XIV dixo enantes de morrer: Je m'en vais, mais l'État demeurera toujours («Colo, pero l'Estáu siempres va permanecer»).

1. ↑ URL de la referencia: https://www.chateauversailles.fr/decouvrir/histoire/grands-personnages/louis-xiv. Data de consulta: 29 payares 2024.
2. ↑ ^{2,0 2,1} Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 9 abril 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
3. ↑ ^{3,0 3,1 3,2 3,3} Afirmao en: Kindred Britain.
4. ↑ ^{4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7} Afirmao en: The Peerage. Llingua de la obra o nome: inglés. Autor: Darryl Lundy.
5. ↑ Identificador CONOR.SI: 142465891. Afirmao en: CONOR.SI.
6. ↑ Entiéndase Navarra o Reinu de Navarra, nesti contestu, como'l territoriu transpirenaico (Baxa Navarra) del Reinu de Navarra desintegráu en 1530.
7. ↑ Peter Burke (1992): La fabricación de Lluis XIV.