Piedra de Rosetta

Piedra de Rosetta

Piedra de Rosetta
Tipu	artefactu arqueolóxicu, Überrest y Inscripción billingüe
Estáu	Exiptu
Llingua orixinal	griegu antiguu y exipcianu
Alfabetu	xeroglíficu exipciu, Exipcianu demóticu y alfabetu griegu
Epónimu	Rosetta
Periodu	Dinastía Ptolemaica y periodu helenísticu
Material	Granodiorita
Propietariu	Muséu Británicu
Dimensiones	112,3 cm () × 757 mm () × 284   ()
Códigu de muséu	EA24
Llocalización	Muséu Británicu
Creación	196 edC
Data de descubrimientu	15 xunetu 1799
Llugar de descubrimientu	Fuerte Julien (es)
Autor	Ptolomeo V
Testu completu	griegu antiguu

La piedra de Rosetta ye un fragmentu d'una antigua llábana exipcia de granodiorita inscrita con un decretu publicáu en Menfis nel añu 196 e.C. en nome del faraón Ptolomeo V. El decretu apaez en tres escritures distintes: el testu cimeru en xeroglíficos exipcios, la parte Entemedia n'escritura demótico y la inferior en griegu antiguu. Gracies a que presenta esencialmente'l mesmu conteníu nes trés inscripciones, con diferencies menores ente elles, esta piedra facilitó la clave pal entendimientu modernu de los xeroglíficos exipcios.

Orixinalmente allugada dientro d'un templu, la llábana foi probablemente treslladada mientres la dómina paleocristiana o la Edá Media y finalmente usada como material de construcción nun fuerte cerca de la llocalidá de Rashid (Rosetta), nel delta del Nilu. Ellí atopóse'l 15 de xunetu de 1799 pol soldáu Pierre-François Bouchard mientres la campaña francesa n'Exiptu. Les tropes britániques ganaron a los franceses n'Exiptu en 1801 y la piedra orixinal acabó en posesión inglesa so la Capitulación d'Alexandría. Tresportada a Londres, ta espuesta al públicu dende 1802 nel Muséu Británicu, onde ye la pieza más visitada.

Por cuenta de que foi'l primer testu multillingüe antiguu descubiertu en tiempos modernos, la Piedra de Rosetta espertó l'interés públicu pol so potencial pa descifrar l'hasta entós inintelixible escritura xeroglífica exipcia, y en consecuencia les sos copies litográfiques y de yelsu empezaron a circular ente los museos y los eruditos europeos. La primera traducción completa del testu en griegu antiguu apaeció en 1803, pero nun foi hasta 1822 cuando Jean-François Champollion anunció en París el descifráu de los testos xeroglíficos exipcios, muncho primero de que los llingüistes fueren capaces de lleer con seguridá otres inscripciones y testos del antiguu Exiptu. Les principales meyores de la decodificación fueron la reconocencia de que la llábana ufierta tres versiones del mesmu testu (1799), que'l testu demóticu usa caráuteres fonéticos pa escribir nomes estranxeros (1802), que'l testu xeroglíficu faelo asina tamién y tien semeyances xenerales col demóticu —Thomas Young en 1814— y que, amás de ser usaos pa los nomes estranxeros, los caráuteres fonéticos usáronse tamién pa escribir pallabres natives exipcies —Champollion ente 1822 y 1824—.

Más tarde afayáronse dos copies fragmentaries del mesmu decretu, y na actualidá conócense delles inscripciones exipcies billingües y trillingües, incluyíos dos decretos ptolemaicos, como'l Decretu de Canopus del 238 e.C. y el Decretu de Menfis de Ptolomeo IV, c. 218 e.C. Por ello, anque la Piedra de Rosetta yá nun ye única, foi un referente esencial pal entendimientu actual de la lliteratura y la civilización del Antiguu Exiptu ya'l mesmu términu «Piedra de Rosetta» úsase güei n'otros contestos como'l nome de la clave esencial pa un nuevu campu de la conocencia.

Desque s'atopó, la piedra foi oxetu de rivalidaes nacionales, incluyida la so tresferencia de manes franceses a britániques mientres les guerres napoleóniques, un llargu alderique sobre'l valor relativu de les contribuciones de Young y Champollion al so desciframientu y, dende 2003, demandes pa la torna de la llábana a Exiptu.