San Francisco (California)

San Francisco
Bandera de San Francisco (es)
, y
Alministración
País	Estaos Xuníos
Estaos	California
Tipu d'entidá	ciudad chárter y condado (es)
Alcaldesa de San Francisco	London Breed
Nome oficial	San Francisco (en)[1] Yerba Buena (es)[1]
Nome llocal	San Francisco (en)[1]
Nomatu	Frisco (en)[2]
Códigu postal	94110, 94103, 94133, 94107, 94109, 94108, 94105 y 94116
Xeografía
Coordenaes	37°46′39″N 122°24′59″W / 37.7775°N 122.4164°O / 37.7775; -122.4164
San Francisco San Francisco (los EE.XX.)
Superficie	600.592202 km²
Altitú	30 m[3] y 52 ft
Llenda con	Sausalito (es) , Richmond (es) , Alameda, Brisbane (es) y Daly City
Demografía
Población	873 965 hab. (1r abril 2020)
Porcentaxe	2.21% de California
Densidá	1455,17 hab/km²
Viviendes	362 141 (31 avientu 2020)
Más información
Fundación	29 xunu 1776 y 1776
Prefixu telefónicu	415 y 628
Estaya horaria	UTC−08:00 (horariu estándar) UTC−07:00 (horariu de branu) Tiempu del Pacíficu
Llocalidaes hermaniaes	Zúrich, Abidjan, Burgas, Caraques, Sydney, Tesalónica, Taipéi, Cork, Haifa, Ciudad Ho Chi Minh, Manila, Osaka, Seúl, Shanghai, Vladivostok, Adís Abeba, Asís (es) , Bangalore, Bucarest, Caltagirone (es) , Valparaíso, Nápoles, Alassio (es) , Belém, Lisboa, Amán, Ciudá del Cabu, Cracovia, Isquia (es) , París, Kiel, Barcelona y Callao
sf.gov

San Francisco, oficialmente City and County of San Francisco y conocíu coloquialmente como SF, San Fran, Frisco, o The City^[4][5], ye una ciudá del estáu de California, nos Estaos Xuníos d'América. Centru cultural, comercial y financieru del norte de California, San Francisco ye, colos sos 873.965 habitantes (U.S. Census Bureau, 2020^[6]), la cuarta mayor ciudá del estáu y la 15ª mayor de los Estaos Xuníos. Abarca una estensión d'alredor de 121,4 km² del estremu septentrional de la península de San Francisco, nel área de la badea de San Francisco; ye la segunda ciudá más densamente poblada del país y el quintu condáu d'Estaos Xuníos con mayor densidá de población, namái por detrás de cuatro de los cinco boroughs de la ciudá de Nueva York. La so área metropolitana ye la 12ª mayor del país por población, con 4,7 millones d'habitantes, y la 4º por productu internu brutu^[7]. Forma, con San José, la quinta área estadística combinada mayor del país, qu'axuntaba en 2018 a 9,67 millones d'habitantes. En 2019 San Francisco yera'l 7ᵘ condáu del país con mayor renta per cápita, y la so área estadística combinada conforma la tercera mayor economía del país. San Francisco, por últimu, yera la segunda ciudá del país, y quinta del mundu, nel Índiz de Centros Financieros Globales (Global Financial Centres Index) espublizáu en setiembre de 2021^[8].

San Francisco foi fundada el 29 de xunu de 1776, el día nel que colonos españoles fundaron el Presidio de San Francisco nel estrechu de Golden Gate, y la misión de San Francisco de Asís a unos quilómetros de distancia^[9]. La fiebre del oru de California de 1849 traxo a la ciudá un rápidu crecimientu, que la convirtió na mayor de la Costa Oeste: nel cumal de la so preeminencia, ente 1870 y 1900, alredor del 25% de la población de California vivía nella^[10]. El terremotu y posterior incendiu de 1906 destruyó trés cuartes partes de la ciudá^[11], pero la reconstrucción foi rápida ya esitosa. Na Segunda Guerra Mundial foi'l puntu d'embarque de la mayoría de los soldaos que colaben pal teatru de operaciones del Pacíficu^[12], y al acabar ella, en 1945, fundáronse nella les Naciones Xuníes^[13][14][15]. Tres de la guerra la ciudá convirtióse, pol amiestu de dellos factores (regresu de los soldaos, inmigración, sudimientu de la contracultura hippie, revolución sexual, movimientu escontra la guerra de Vietnam), nún centru perimportante d'activismu lliberal nos Estaos Xuníos.

La ciudá ye un popular destinu turísticu^[16], famosu pola so arquiteutura ecléctica y por llugares como la ponte del Golden Gate, l'antigua prisión federal d'Alcatraz o los barrios de Fisherman's Wharf o Chinatown, amás de museos como'l De Young Museum o el Muséu d'Arte Modernu de San Francisco (San Francisco Museum of Modern Art). Na ciudá tienen la so sede grandes empreses como Levi Strauss & Co., Gap Inc., Fitbit, Salesforce.com, Dropbox, Reddit, Square, Inc., Dolby, Airbnb, Weebly, Pacific Gas and Electric Company, Yelp, Pinterest, Twitter, Uber, Lyft, Mozilla y la Fundación Wikimedia, y delles instituciones educatives de sonadía como la Universidá de San Francisco (University of San Francisco, USF), la Universidá de California en San Francisco (University of California, San Francisco, UCSF) o la Universidá Estatal de San Francisco (San Francisco State University, SFSU).

1. ↑ ^{1,0 1,1 1,2} URL de la referencia: http://www.sfmuseum.org/hist/name.html. Data de consulta: 16 xunu 2021.
2. ↑ Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Identificador GND: 4051520-5. Llingua de la obra o nome: alemán. Data de consulta: 1r xunu 2021. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
3. ↑ URL de la referencia: https://it-ch.topographic-map.com/map-nn1nx/San-Francisco/?zoom=18&center=37.77894%2C-122.41917&popup=37.77931%2C-122.41925.
4. ↑ «Is it ever okay to use "San Fran?"» (January 26, 2018). Archiváu dende l'orixinal, el 2019-05-13. Consultáu'l August 31, 2019.
5. ↑ «The Best Nicknames For San Francisco» (September 9, 2015). Archiváu dende l'orixinal, el 2019-08-12. Consultáu'l August 21, 2019.
6. ↑ Datos de población de San Francisco Archiváu 2023-03-05 en Wayback Machine na web de la Oficina del Censu d'Estaos Xuníos.
7. ↑ «Bureau of Economic Analysis». Archiváu dende l'orixinal, el 2019-12-05. Consultáu'l January 5, 2020.
8. ↑ «The Global Financial Centres Index 30». Archiváu dende l'orixinal, el 2023-03-14. Consultáu'l February 6, 2022.
9. ↑ Edward F. O'Day (October 1926). «The Founding of San Francisco». San Francisco Water. Spring Valley Water Authority. Archiváu dende l'orixinal, el 2010-07-27. Consultáu'l February 14, 2009.
10. ↑ Schroeder, Jonathan P. (August 10, 2016). «Historical Population Estimates for 2010 U.S. States, Counties and Metro/Micro Areas, 1790–2010» (n'inglés). Data Repository for the University of Minnesota (DRUM). doi:10.13020/D6XW2H. Archivado del original el 2020-02-11. https://web.archive.org/web/20200211183341/https://conservancy.umn.edu/handle/11299/181605. Consultáu'l 2022-04-29. 
11. ↑ Montagne R, Remembering the 1906 San Francisco Earthquake Archiváu 2023-07-20 en Wayback Machine. NPR Morning Edition, 11 d'abril de 2006.
12. ↑ The San Francisco Port of Embarkation Archiváu 2022-01-26 en Wayback Machine, artículu na web del Serviciu de Parques Nacionales
13. ↑ «Charter of the United Nations | United Nations» (August 10, 2015). Archiváu dende l'orixinal, el 2017-02-04. Consultáu'l 29 d'avientu de 2016.
14. ↑ «History of the United Nations | United Nations» (August 21, 2015). Archiváu dende l'orixinal, el 2016-12-12. Consultáu'l 29 d'avientu de 2016.
15. ↑ San Francisco – the birthplace of the United Nations. Archivado del original el 2016-12-29. https://web.archive.org/web/20161229171754/http://www.sfchronicle.com/opinion/article/San-Francisco-the-birthplace-of-the-United-6336655.php. Consultáu'l 29 d'avientu de 2016. 
16. ↑ «Top U.S. Destinations for International Visitors». Archiváu dende l'orixinal, el 2014-03-27. Consultáu'l April 12, 2014.