Pako

Mga pako (Pteridophyta) Temporal range: Katahawan na Devonian[1]
Athyrium filix-femina (unrolling young frond)
Sayantipiko na klasipikasyon
Kahadean:	Plantae
Dibisyon:	Pteridophyta
Mga klase[2]
†Cladoxylopsida Psilotopsida Equisetopsida (alyas Sphenopsida) Marattiopsida Polypodiopsida (alyas Pteridopsida, Filicopsida)

An pako (Athyrium esculentum; Ingles, Fiddleneck, Fiddlehead Ferns)^[3][4] sarung tanom na nababale sa grupo kan vascular plants (tanom na igwa nin xylem asin phloem) na kayang magprodusir sa paagi nin spores asin pisog o sa burak. Base sa mga pag'aadal kan mga fossil ini nadiskubre na nagbutwa kan nakaaging 360 milyong taon sa peryodo kan panahon nin Devonian. alagad ang ibang pamilya kan pako mahihiling na nagbutwa sa panahon na 140 milyong taon na nakaagi sa inot na peryodo kan Cretaceous sa panahon na iyo pa lang ang nagbuburak na pananom sa kinaban.

Sinasabing ini an komun na gugulayon o dahon na kinakakan pwede sa guta o ginigibong salad. Bisto man ini sa man iba-ibang ngaran: pucuk paku asin paku tanjung sa Malaysia, pako sa Filipinas, dhekia (ঢেকীয়া) sa Assam "Dhenkir Shaak (ঢেঁকির শাক) sa Bengali, paloi saag (পালই শাগ ) sa amnayan kan Indya asin inapod sylheti asin linguda idtong kirikot na ogbos kaini. Sa Tailandya inaapod phak khut (Thai: ผักกูด). An pakó pwedeng igwang diit na toxin pero bako man idtong masabing marara nanggad.^[5]

An pako marayrahay na gayo sa hawak ta ini dusok sa mga bitamina asin mineral. Ini igwang fiber, calcium, phosphorus, iron asin thiamine (bitamina B). An fiber laban sa pagtotobol, calcium maray sa pagpapusog kan mga ngipon asin tulang, iron nadarang oxygeno sa hawak paagi sa bulos kan dugo, asin an phosphorus natabang sa pagsulo kan carbohydrates asin taba' na magin enerhiya.^[6]

1. ↑ Wattieza, Stein, W. E., F. Mannolini, L. V. Hernick, E. Landling, at C. M. Berry. 2007. "Giant cladoxylopsid trees resolve the enigma of the Earth's earliest forest stumps at Gilboa", Nature (19 April 2007) 446:904-907.
2. ↑ Smith, A.R.; Pryer, K.M.; Schuettpelz, E.; Korall, P.; Schneider, H.; Wolf, P.G. (2006). "Sarong klasipikasyon nin mga pako (extant)". Taxon 55 (3): 705–731. doi:10.1093/molbev/msm267. (inactive 2008-06-26) . Archived from the original on 2012-02-07. https://web.archive.org/web/20120207023846/http://www.pryerlab.net/publication/fichier749.pdf. Retrieved on 2008-02-12. 
3. ↑ [1] Archived 2018-11-17 at the Wayback Machine.shegrowsfood.com. Kinua 2018-11-17
4. ↑ [2]www.marketmanila.com. Kinua 2018-11-17
5. ↑ [3]www.stuartxchange.org. Kinua 2018-11-17
6. ↑ [4] Archived 2017-08-17 at the Wayback Machine.www.allaboutdiabetes.net. Kinua 2018-11-17