Kalifiezh an Omeiaded

ٱلْخِلَافَة ٱلْأُمَوِيَّة Kalifiezh an Omeiaded
Kalifiezh
↓ 661–750 ↓
Kalifiezh an Omeiaded e 750
Kêr-benn	Damask (661–744) Harran (744–750)
Yezh(où)	ofisiel: arabeg klasel ofisiel e broioù zo betek 700: kopteg, gresianeg, latin, perseg Yezhoù all: arameeg, turkeg, berbereg, romaneg afrikan, mozarabeg, sindeg, jorjieg, prakriteg, kurdeg
Relijion	Islam
Framm politikel	Kalifiezh
Kalif (Amir al-Mu'minin)
- 661–680	Muawiya Iañ (kentañ)
- 744–750	Marwan II (diwezhañ)
Istor
- Emglev Hasan–Muawiya	661
- Dispac'h an Abbasided	750
Gorread
- 720 [1]	11 100 000 km2 4 285 734 sq mi
En he raog Heuliet gant Kalifiezh ar Rāšidah Impalaeriezh Bizantion Rouantelezh ar Vizigoted Egzarc'hiezh Afrika Rouantelezh an Aouras Rouantelezh Altava Tierniezh Chacha Impalaeriezh an Heftalited Kalifiezh an Abbasided Emirelezh Córdoba Barghawata Emirelezh Nekor Emirelezh Tlemcen

Kalifiezh an Omeiaded (661–750, en arabeg ٱلْخِلَافَة ٱلْأُمَوِيَّة al-Khilāfah al-ʾUmawīyah)^[2] a oa an eil eus ar peder c'halifiezh vras diazezet goude marv Mahomed. Renet e oa ar galifiezh gant dinastiezh an Omeiaded (ٱلْأُمَوِيُّون, al-ʾUmawīyūn, pe بَنُو أُمَيَّة, Banū ʾUmayyah, "mibien Umayyah"). Othman ibn Affan (ren : 644–656), an trede eus kalifed Rashidun, a oa ezel eus ar c'hlann-se ivez. Erruout a reas an dierniezh er galloud gant Muawiya ibn Abi Sufyan, bet e-pad pell gouarnour Siria, a zeuas da vezañ ar c'hwec'hvet kalif goude dibenn ar Fitna kentañ e 661. Goude marv Muawiya e 680 e tigoras stourmoù da c'hounit an tron e-pad an eil Fitna^[3] ha kouezhañ a reas ar galloud etre daouarn Marwan Iañ, ezel eus ur skourr all eus ar c'hlann. Siria a chomas kreizenn galloud an Omeiaded ha Damask e oa o c'hêr-benn.

Kenderc'hel a reas an Omeiaded gant aloubadegoù ar Vuzulmaned. Lakaat a rejont lezenn an Islam da ren e Transoxiana, er Sindh, er Maghreb hag e Ledenez Iberia (Al-Andalus). Pa oa ar galifiezh en he brasañ e oa 11 100 000 km2 dindani^[1], ar pezh a rae anezhi unan eus ar brasañ impalaeriezhoù en Istor e-keñver ar gorread. Diskaret e voe an dynastiezh er pep brasañ eus ar bed islamek gant un emsavadeg renet gant an Abbasided e 750. Ar re a chomas bev en em ziazezas e Córdoba a zeuas da vezañ, dindan stumm un emirelezh hag ur galifiezh goude-se, ur greizenn evit ar skiant, ar vezegiezh, ar brederouriezh hag an ijinadennoù er bed e-doug an Oadvezh aour islamek^[4][5].

Kalifiezh an Omeiaded a renas war ur boblañs vras, enni meur a genel hag a sevenadur. Aotreet e oa ar gristenien, anezhe ar brasañ niver eus poblañs ar galifiezh c'hoazh, hag ar Yuzevien da gaout o relijion dezhe o-unan met dleet e oa dezhe paeañ un dell (ar jizia) na veze ket paet gant muzulmiz^[6]. Ret e oa d'ar re-se paeañ ar zakat, un taos a oa he fal arc'hantañ programmoù skoazell^[7][8] evit mad Muzulmiz^[9]. Dindan ar c'hentañ kalifed, e oa dalc'het kargoù uhel gant kristenien. Lod anezhe a oa izili eus tiegezhioù o doa servijet en gouarnamant ar Vizantiz. Implijout kristenien a oa ul lodenn eus ur politikerezh brasoc'h da lakaat ar peoc'h da ren etre ar relijionoù hag a oa hollret rak niverus-kenañ e oa ar gristenien er proviñsoù kemeret, koulz hag e Siria. Ar politikerezh-se a lakaas Mu'awiya da c'hounit brud-vat e-touez e sujidi hag a greñvaas Siria^[10][11]. Sellet e vez alies ouzh marevezh an Omeiaded evel ar prantad ma tiorroas an arz islamek^[12].

1. ↑ ^1,0 ha^1,1 Rein Taagepera (September 1997). "Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia". International Studies Quarterly 41 (3). DOI:10.1111/0020-8833.00053
2. ↑ Umayyad dynasty.
3. ↑ Bukhari, Sahih. Sahih Bukhari: Read, Study, Search Online.
4. ↑ Simon Barton (30 June 2009). A History of Spain. Macmillan International Higher Education. 44–5 p. ISBN 978-1-137-01347-7. 
5. ↑ Francis Preston Venable (1894). A Short History of Chemistry. Heath. 21 p. 
6. ↑ Rahman, 1999, p. 128
7. ↑ Rahman, 1999, p. 128
8. ↑ Islamic Economics.
9. ↑ Benthal, Jonathan (1998). "The Qur'an's Call to Alms Zakat, the Muslim Tradition of Alms-giving". ISIM Newsletter 98 (1): 13–12
10. ↑ Cavendish, Marshall (2006). World and Its Peoples. Marshall Cavendish. 185 p. ISBN 978-0-7614-7571-2. 
11. ↑ Haag, Michael (2012). The Tragedy of the Templars: The Rise and Fall of the Crusader States. Profile Books. ISBN 978-1-84765-854-8. 
12. ↑ Yalman, Suzan (October 2001). The Art of the Umayyad Period (661–750). Heilbrunn Timeline of Art History. The Metropolitan Museum of Art.