Deuri

Deuri su ilirsko pleme koji su naseljavali područje gornjeg toka rijeke Vrbas u Bosni i Hercegovini.^[1]

Prve podatke o ilirskom plemenu Deuri imamo tek kad su se Iliri konačno našli u sastavu Rimskog carstva. Rimski historičar iz ranog carskog doba Plinije ubraja Deure među civitates salonitanskog konventa. U njegovom opisu se kaže da Dalmati imaju 342 dekurije, Deuri 22, Dicioni 228, Mezeji 269, Sardeati 52. Dekurija je skupina od 150-200 ljudi. Njegov spisak ne nabraja plemena po teritorijalnom principu pa lokalizacija Deura je negdje između nabrojanih plemena iz zaleđa Salone. Jedini siguran podatak o njima je da su najmanje pleme sa 22 dekurije (između 4000 i 5000 ljudi). Iz toga se zaključuje da su držali neku manju zatvorenu geografsku oblast, kakve su bile, na primjer, Petrovačko polje, Kupreška visoravan i neke druge.^[2]

Podaci Ptolomeja, drugog rimskog historičara su još neodređeniji. On spominje pleme Derri (za koje se u nauci smatra da su identični sa Plinijevim Deurima) i da su negdje iza Japoda i Mezeja.

Na osnovu navedenih skromnih opisa, savremeni historičari lociraju Deure na:

• područje Vrbasa, južno od Jajca (G. Alföldy)
• područje Bugojna i Gornjeg Vrbasa (J. J. Wilkes)
• sjeverozapadna Bosna (A. Mayer)
• Petrovačko polje (I. Bojanovski), prema podacima Ptolomeja.

Deuri su živjeli na manjem teritoriju, izdvojenom od ostalih, a dobro naseljenom. Takvo je Petrovačko polje, što bi, odgovaralo i brojnosti njihove populacije. Petrovačko je polje uz to izdvojeno i svojim reljefom, što je mogao biti i razlog što se tako mala društvena zajednica očuvala još i u carsko doba, te se razvijala i dalje. Tako bi ujedno Deure više približili i Mezejima (Ptolomej). Na Petrovačkom polju (u širem smislu), po evidenciji, imaju oko 42 gradinska naselja (utvrđena naselja).^[2] Neka su i monumentalnih dimenzija, dužine oko 400 m. pa bi neko od njih moglo biti ilirski grad Seretion koji se spominje u konačnom rimskom osvajanju Ilirije tokom Batonovog ustanka.^[3]

1. ^ Zoranić, Hakija, (2009), O etnogenezi Bošnjana - Bošnjaka^{[mrtav link]}, str. 14, Svjetlost, Sarajevo
2. ^ ^{a b} "BOSNA I HERCEGOVINA U ANTIČKO DOBA". Ivo Bojanovski, Akademija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine, 1988. Pristupljeno 9. 2. 2016.
3. ^ "Salmedin Mesihović: SVPPLEMENTVM REBELLIO ILLYRICI I – GERMANIKOVA "POUNJSKA OFANZIVA"" (PDF). INSTITUT ZA ISTORIJU • Br. 4, 1-234, Sarajevo 2009. Arhivirano s originala (PDF), 14. 7. 2018. Pristupljeno 9. 2. 2016.