Haiti

Republika Haiti République d'Haïti Repiblik Dayiti
Zastava Grb
Himna: "La Dessalinienne" ("Dessalinesova pjesma")
Položaj Haitija
Glavni grad		Port-au-Prince
Službeni jezik		francuski i kreolski
Državno uređenje
• Predsjednik		Edgard Leblanc Fils
• Premijer		Fritz Belizaire
Zakonodavstvo
Nezavisnost		1. januara 1804. (od Francuske)
Površina
• Ukupno		27,750 km2 (146.)
• Vode (%)		0.7
Stanovništvo
• Ukupno		11,470,261 Procjena 2023 (88.)
• Gustoća		413.3/km2
Valuta		Gourde (HTG)
Vremenska zona		UTC-5 - ljeti (UTC-6)
Pozivni broj		+509
Internetska domena		.ht

Haiti (francuski: Haïti; kreolski: Ajiti), službeno Republika Haiti (francuski: République d'Haïti; kreolski: repiblik D Ayiti), je država smještena na ostrvu Hispaniola na arhipelagu Veliki Antili u Karipskom moru, istočno od Kube i Jamajke i južno od Bahama i ostrva Turks i Caicos. Zauzima zapadne tri osmine ostrva koje dijeli s Dominikanskom republikom. Na jugozapadu se nalazi malo ostrvo Navassa koje je sporno kao teritorija SAD-a pod saveznom upravom. Haiti ima površinu od 27.750 km² (10.714 kvadratnih milja) i procenjuje se da ima oko 11.47 milion stanovnika što ga čini najmnogoljudnijom državom u Karipskoj zajednici (CARICOM) i drugom najmnogoljudnijom državom na Karibima poslije Kube.

Ostrvo je bilo naseljeno autohtonim narodom Taíno koji je migrirao iz Južne Amerike. Prvi Europljani stigli su 5. decembra 1492. godine tokom prvog putovanja Kristofora Kolumba koji je u početku vjerovao da je pronašao Indiju ili Kinu. Kolumbo je nakon toga osnovao prvo europsko naselje u Americi, La Navidad, na sjeveroistočnoj obali Haitija. Ostrvo je zauzela Španija i nazvala ga La Española do početka 17. stoljeća. Međutim, nagodba sa Francuzima je dovela do toga da se zapadni dio ostrva ustupi Francuskoj 1697. godine koja ga je preimenovala u Saint-Domingue. Francuski kolonisti osnovali su unosne plantaže šećerne trske, na kojima je radio ogroman broj robova dovedenih iz Afrike, što je koloniju učinilo jednom od najbogatijih na svijetu.

Tokom Francuske revolucije (1789. - 1799.), robovi i slobodni ljudi su pokrenuli Haićansku revoluciju (1791. - 1804.) koju je predvodio bivši rob i prvi crni general francuske vojske Toussaint-Louverture. Nakon 12 godina sukoba, snage Napoleona Bonaparte su poražene od Jean-Jacques Dessalinesa (kasnije cara Jacquesa I) koji je 1. januara 1804. godine proglasio suverenitet nad Haitijem - prvom nezavisnom državom Latinske Amerike i Kariba, prvom državom koja je ukinula ropstvo i jedinom državom u historiji koju je uspostavila uspješna pobuna robova. Nakon kratkog perioda u kojem je država bila podijeljena na dva dijela, predsjednik Jean-Pierre Boyer je ujedinio zemlju, a zatim pokušao cijelu Hispaniolu staviti pod Haićansku kontrolu prouzrokujući dugi niz ratova koji su završili 1870-ih, kada je Haiti službeno priznao nezavisnost Dominikanske republike. Prvo stoljeće nezavisnosti Haitija obilježila je politička nestabilnost, ostracizam od strane međunarodne zajednice i plaćanje osakaćenog duga Francuskoj. Politička volatilnost i vanjskoekonomski utjecaj u zemlji naveli su SAD da okupiraju zemlju od 1915. do 1934. godine. Nakon toga je François 'Papa Doc' Duvalier preuzeo vlast 1956. godine, pokrenuvši dugotrajnu autokratsku vladavinu koju je nastavio njegov sin Jean-Claude 'Baby Doc' Duvalier do 1986. godine; ovaj period je obilježio nasilno sankcionirano nasilje protiv opozicije i civila, korupciju i ekonomsku stagnaciju. Haiti od 1986. godine pokušava uspostaviti demokratski politički sistem.

Haiti je članica Ujedinjenih nacija, Organizacije američkih država, Asocijacije karipskih država i Međunarodne organizacije za frankofoniju. Pored CARICOM-a, članica je Međunarodnog monetarnog fonda, Svjetske trgovinske organizacije i Zajednice latinoameričkih i karipskih država. Historijski siromašan i politički nestabilan, Haiti ima najniži indeks ljudskog razvoja u Americi. Od početka 21. stoljeća, zemlja je preživjela državni udar što je potaknulo američku intervenciju, kao i smrtonosni zemljotres u kojem je poginulo preko 250.000 ljudi.