Nobelij

Nobelij,  ₁₀₂No

Nobelij u periodnom sistemu
↓                                                                     ↓                                                             →                                                             →
Hemijski element, Simbol, Atomski broj	Nobelij, No, 102
Serija	Aktinoidi
Grupa, Perioda, Blok	Ac, 7, f
Izgled	-
CAS registarski broj	10028-14-5
Zastupljenost	0 %
Atomske osobine
Atomska masa	259 u
Atomski radijus (izračunat)	? ( -) pm
Kovalentni radijus	? pm
Van der Waalsov radijus	? pm
Elektronska konfiguracija	[Rn] 5f147s2
Fizikalne osobine
Agregatno stanje	čvrsto[1]
Gustoća	pretpostavljeno 9.940[2] kg/m3
Magnetizam	?
Tačka topljenja	1100[1] K (827 °C)
Tačka ključanja	? K (? °C)
Molarni volumen	? m3/mol
Toplota isparavanja	? kJ/mol
Toplota topljenja	? kJ/mol
Brzina zvuka	? m/s
Hemijske osobine
Oksidacioni broj	+2, +3
Elektronegativnost	1,3[3] (Pauling-skala)
Izotopi
Izo RP t1/2 RA ER (MeV) PR 257No sin 25 s α 8,450 253Fm 259No sin 58 min α 7,910 255Fm ε 0,500 259Md SR
Sigurnosno obavještenje
Oznake upozorenja Oznaka upozorenja nepoznata[4]
Obavještenja o riziku i sigurnosti	R: / S: /
Ostala upozorenja
Radioaktivnost
Radioaktivni element
Ako je moguće i u upotrebi, koriste se osnovne SI jedinice. Ako nije drugačije označeno, svi podaci dobijeni su mjerenjima u normalnim uvjetima.

Nobelij (lat. nobelium) jeste sintetički hemijski element sa simbolom No i atomskim brojem 102. Ime je dobio po hemičaru Alfredu Nobelu, izumitelju dinamita. To je radioaktivni metal, deseti transuranijski element i pretposljednji član serije aktinoida. Kao i svi elementi sa atomskim brojem iznad 100, nobelij se može dobiti samo u ubrzivaču čestica putem bombardiranja lakših elemenata nabijenim česticama. Do danas je otkriveno dvanaest izotopa ovog elementa, među kojim je najstabilniji ²⁵⁹No sa vremenom poluraspada od 58 minuta, mada se kratkoživući ²⁵⁵No (vrijeme poluraspada 3,1 minute) najčešće koristi u hemiji, jer se može dobiti u znatno većem obimu.

Ograničeni hemijski eksperimenti su pokazali da se nobelij ponaša kao teži homolog svog "komšije" u periodnom sistemu, iterbija. Nakon otkrića nobelija, predviđeno je da bi on mogao imati stabilno oksidacijsko stanje +2, kao i stanje +3 koje je karakteristično za druge aktinoide. Hemijske osobine ovog metala nisu potpuno poznate, osim u njegovim vodenim rastvorima. Kasnije su predviđanja potvrđena, i dokazano je da je stanje +2 mnogo stabilnije od stanja +3 u vodenom rastvoru, te da je vrlo teško "zadržati" nobelij u stanju +3.

Tokom 1950tih i 1960zih, mnoge laboratorije su tvrdile da su otkrile nobelij, između ostalih, u Švedskoj, Sovjetskom savezu i SAD. Iako su švedski naučnici vrlo brzo povukli svoje tvrdnje, prioritet za davanje imena novom elementu kao i čast za otkriće bili su kamen spoticanja između američkih i sovjetskih naučnika, sve dok 1997. godine IUPAC nije dao prednost sovjetskim naučnicima za otkriće elementa, ali je zadržao naziv nobelium, prijedlog Šveđana, jer se taj naziv najduže i najčešće koristio u nauci i literaturi.

1. ^ ^{a b} Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom CRC
2. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom density
3. ^ Greška kod citiranja: Nevaljana oznaka <ref>; nije naveden tekst za reference s imenom jadean
4. ^ EU ovaj element još uvijek nije stavila na spisak opasnih elemenata, međutim trenutno nije moguće pronaći pouzdani izvor ili literaturu o opasnim svojstvima ove supstance. Radioaktivnost ne spada u opasna svojstva koja se ovdje navode.