Barclodiad y Gawres

Barclodiad y Gawres

Math	tomen, cruciform passage grave, safle archaeolegol
Daearyddiaeth
Sir	Ynys Môn
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	53.207°N 4.504°W
Rheolir gan	Cadw
Perchnogaeth	Cadw
Statws treftadaeth	heneb gofrestredig
Manylion
Dynodwr Cadw	AN032
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Am y garnedd gron yng Nghaerhun, gweler Barclodiad y Gawres, Caerhun.

Siambr gladdu Neolithig yw Barclodiad y Gawres. Fe'i lleolir ar benrhyn bychan rhwng Porth Trecastell a Phorth Nobla ar arfordir gorllewinol Ynys Môn, ychydig i'r de o bentref Rhosneigr. Mae Llwybr Arfordirol Ynys Môn yn mynd heibio iddi.

Barclodiad y Gawres yw'r siambr gladdu fwyaf yng Nghymru. Mae'n esiampl o'r beddau cyntedd ar ffurf groes, ar yr un cynllun a nifer o siambrau claddu yn Iwerddon megis Newgrange. Nodwedd ddiddorol arall yw bod nifer o'r meini Neolithig wedi eu haddurno â llinellau igam-ogam. Ychydig iawn o gerrig wedi'u cerfio fel hyn sydd ar gael yng Nghymru: Bryn Celli Ddu, Llanfechell, Cae Dyni yn Llŷn a Garn Wen a Garn Turne ym Mhenfro.^[1]

Bu cloddio archeolegol yma yn 1952-3. Un darganfyddiad oedd bod olion sy'n dangos i dân gael ei gynnau yn y rhan ganol, a chawl wedi ei wneud o amrywiaeth ryfedd o anifeiliaid a physgod wedi ei dywallt trosto. Ymddengys fod hyn yn rhan o ryw ddefod.

Mae'r siambr wreiddiol wedi ei hamgylchynu gan domen goncrit er mwyn ei gwarchod. Mae dan ofal Cadw ond er mwyn ymweld â thu mewn y domen rhaid cael agoriad.

1. ↑ Y Faner Newydd, Rhif 47, Gwanwyn 2009