Gwlad Iorddonen

Gwlad Iorddonen

المملكة الأردنية الهاشمية‎ Al-Mamlakah Al-Urdunnīyah Al-Hāshimīyah Teyrnas Hasimaidd Iorddonen
Arwyddair	Duw, Gwlad, Y Frenhiniaeth
Math	gwladwriaeth sofran, brenhiniaeth gyfansoddiadol, gwlad
Enwyd ar ôl	Afon Iorddonen
Prifddinas	Amman
Poblogaeth	10,428,241
Sefydlwyd	25 Mai 1946 oddi wrth Lloegr
Anthem	Anthem Frenhinol Gwlad Iorddonen
Pennaeth llywodraeth	Bisher Al-Khasawneh
Cylchfa amser	UTC+2, UTC+03:00, Asia/Amman
Iaith/Ieithoedd   swyddogol	Arabeg
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	Y Dwyrain Canol, De-orllewin Asia, Y Byd Arabaidd, Asia
Gwlad	Gwlad Iorddonen
Arwynebedd	89,341 ±1 km²
Yn ffinio gyda	Israel, Sawdi Arabia, Syria, Irac, y Lan Orllewinol, Gwladwriaeth Palesteina
Cyfesurynnau	31.2°N 36.5°E
Gwleidyddiaeth
Corff deddfwriaethol	Senedd Gwlad Iorddonen
Swydd pennaeth   y wladwriaeth	Brenin Gwlad Iorddonen
Pennaeth y wladwriaeth	Abdullah II, brenin Iorddonen
Swydd pennaeth   y Llywodraeth	Prif Weinidog Gwlad Iorddonen
Pennaeth y Llywodraeth	Bisher Al-Khasawneh
Ariannol
Cyfanswm CMC (GDP)	$45,116 million, $47,451 million
Arian	dinar (Iorddonen)
Canran y diwaith	11 ±1.1 canran
Cyfartaledd plant	3.422
Mynegai Datblygiad Dynol	0.72
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Mae Gwlad Iorddonen neu'n syml yr Iorddonen (Arabeg لمملكة الأردنّيّة الهاشميّة Al-Mamlakah al-Urdunniyyah al-Hāšimiyyah) yn wlad Arabaidd sy'n ffinio ag Israel i'r gorllewin, Syria i'r gogledd, Irac i'r dwyrain a Sawdi Arabia i'r de-orllewin. Amman yw prifddinas y wlad. Mae'r wlad ar groesffordd bwysig rhwng Asia, Affrica ac Ewrop. Ei henw swyddogol yw "Teyrnas Hasimaidd Iorddonen".^[1] Cafodd sofraniaeth y wlad ei chreu yn 1946 o ran o Balesteina Brydeinig.

Amgylchynir Gwlad yr Iorddonen gan wledydd eraill; mae ganddi arwynebedd o 89,342 km2 (34,495 sq mi) a phoblogaeth o 10,428,241 (19 Mehefin 2019)^[2]. Hi, felly, yw'r 11eg gwlad mwyaf poblog allan o'r holl wledydd Arabaidd. Islam Sunni sy'n cael ei harfer gan 95% o'r boblogaeth, gyda lleiafrif bach iawn yn Gristnogion. Gelwir y wlad yn aml yn "Werddon o Sefydlogrwydd" oherwydd yr ansicrwydd a'r rhyfela yn y gwledydd o'i chwmpas a gododd yn dilyn y Gwanwyn Arabaidd.^[3]

Ers 1948, mae'r Iorddonen wedi derbyn ffoaduriaid o wledydd cyfagos, o ganlyniad i wrthdaro a rhyfel. Yn 2015 amcangyfrifwyd fod 2.1 miliwn o Balesteiniaid ac 1.4 miliwn o Syriaid wedi ymgartrefu yn y wlad.^[4] Mae yma hefyd filoedd o ffoaduriaid Cristnogol o Irac. Mae hyn i gyd yn rhoi wysau trwm iawn ar isadeiledd ac economi'r wlad.^[5]

1. ↑ "Breaking down the headlines: Understanding the Levant". Global Studies Center, University of Pittsburgh. 2014. Cyrchwyd 19 Mawrth 2016.
2. ↑ http://dosweb.dos.gov.jo.
3. ↑ Dickey, Christopher (5 Hydref 2013). "Jordan: The Last Arab Safe Haven". The Daily Beast. Cyrchwyd 12 Hydref 2015.
4. ↑ Ghazal, Mohammad (22 Ionawr 2016). "Population stands at around 9.5 million, including 2.9 million guests". The Jordan Times. Cyrchwyd 12 Mehefin 2018.
5. ↑ "2015 UNHCR country operations profile – Jordan". UNHCR. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2 Hydref 2014. Cyrchwyd 12 Hydref 2015.