Math | bwrdeistref fetropolitan Twrci, cyn-brifddinas, mega-ddinas, y ddinas fwyaf, dinas â phorthladd, dinas fawr, dinas hynafol |
---|---|
Poblogaeth | 15,462,452 |
Sefydlwyd | |
Pennaeth llywodraeth | Ekrem İmamoğlu |
Cylchfa amser | UTC+03:00 |
Gefeilldref/i | Rio de Janeiro, Shimonoseki, Lahore, Johor Bahru, Jeddah, Cairo, Houston, Berlin, St Petersburg, Rabat, Mary, Barcelona, Dubai, Cwlen, Shanghai, Odesa, Amman, Sarajevo, Durrës, Almaty, Osh, Kyrgyzstan, Plovdiv, Constanța, Khartoum, Kazan’, Skopje, Damascus, Jakarta, Fenis, Busan, Bangkok, Beirut, Tabriz, Dinas Mecsico, Tiwnis, Guangzhou, Giza, Bengasi, N'Djamena, Tbilisi, Nicosia, Aktau, Warsaw |
Daearyddiaeth | |
Sir | Talaith Istanbul |
Gwlad | Twrci |
Arwynebedd | 5,343 km² |
Uwch y môr | 100 metr |
Gerllaw | Bosphorus, Môr Marmara, Y Môr Du, Hafan Euraid |
Cyfesurynnau | 41.01°N 28.9603°E |
Cod post | 34000–34990 |
Swydd pennaeth y Llywodraeth | mayor of Istanbul |
Pennaeth y Llywodraeth | Ekrem İmamoğlu |
Istanbul (Twrceg: İstanbul, hefyd 'Stamboul; Cymraeg: Istanbwl)[1] yw dinas fwyaf Twrci a'i ganolfan ddiwyllianol a masnachol bwysicaf. Cyn i Atatürk ei symud i Ankara yn 1923, Istanbul oedd prifddinas y wlad. Yr hen enw arni oedd Caergystennin (Lladin: Constantinopolis, Groeg: Κωνσταντινούπολις, Twrceg: Konstantinopolis), cyn 1930, a Byzantium yng nghyfnod yr Ymerodraeth Fysantaidd.
Heddiw, mae tua 15,462,452 (2020)[2] o bobl yn bwy ynddi. Saif ar lannau Culfor Bosphorus ac mae'n amgau'r harbwr naturiol a adnabyddir fel y Corn Euraidd (Twrceg: Haliç, Saesneg Golden Horn). Mae rhan o'r ddinas ar dir Ewrop (Thrace) a'r gweddill yn Asia (Anatolia); hi yw'r unig ddinas fawr yn y byd sy'n sefyll ar ddau gyfandir. Mae hefyd yn brif ddinas Talaith Istanbul.
Istanbul yw'r unig ddinas yn hanes y byd sydd wedi bod yn brifddinas i dair ymerodraeth wahanol, sef yr Ymerodraeth Rufeinig (330–395), yr Ymerodraeth Fysantaidd (395–1453) a'r Ymerodraeth yr Otomaniaid (1453–1923). Dewisiwyd y ddinas yn Brifddinas Diwylliant Ewropeaidd am 2010. Ychwanegwyd rhannau hanesyddol yr hen ddinas, ar y lan Ewropeaidd, at Restr Safleoedd Treftadaeth y Byd UNESCO yn 1985. Yn 2018, daeth dros 13.4 miliwn o ymwelwyr tramor i Istanbul gan wneud y ddinas yn bumed gyrchfan twristiaid mwyaf poblogaidd y byd.[3]