Kherson

Kherson

Trem ar borthladd Kherson o'r awyr.
Math	dinas yn Wcráin
Poblogaeth	279,131
Sefydlwyd	1778
Pennaeth llywodraeth	Ihor Kolykhaiev
Cylchfa amser	UTC+2, UTC+03:00, EET
Gefeilldref/i	Zalaegerszeg, Shumen, Mariupol, Zonguldak, Bizerte, İzmit, Vilnius
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	southern Ukraine
Sir	Kherson urban hromada
Gwlad	Wcráin
Arwynebedd	68.7 km²
Uwch y môr	25 metr
Gerllaw	Afon Dnieper
Cyfesurynnau	46.6425°N 32.625°E
Cod post	73000
Pennaeth y Llywodraeth	Ihor Kolykhaiev
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Dinas a phorthladd yn Wcráin a chanolfan weinyddol Oblast Kherson yw Kherson (Wcreineg: Херсо́н). Saif ar lannau gorllewinol Afon Dnieper, rhyw 25 km o aber yr afon ar arfordir y Môr Du. Enwir y ddinas ar ôl Khersónēsos, gwladfa Roegaidd a sefydlwyd yn y Crimea yn y 6g CC.

Sefydlwyd caer yma ym 1778 wrth i Ymerodraeth Rwsia ehangu tua'r de-orllewin, a'r porthladd hwn oedd y ganolfan lyngesol a'r iard longau gyntaf a adeiladwyd gan y Rwsiaid yn y Môr Du. Dyrchafwyd yn brifddinas ranbarthol ym 1803, ac wrth i'r 19g fynd rhagddi tyfai'r ddinas ar sail cludo nwyddau ac adeiladu llongau. Ar y cyd â ffyniant y porthladd, datblygodd diwydiannau eraill gan gynnwys peirianneg, puro olew, a gweithgynhyrchu tecstilau.

Yn ystod goresgyniad Wcráin gan Rwsia yn 2022, Kherson oedd y ddinas fawr gyntaf i ildio i luoedd Rwsia.^[1] Ond ym mis Tachwedd 2022, gorchmynnodd Vladimir Putin y gwacáu sifiliaid o'r ardal ar ôl i'r Wcráin ymladd yn ôl.^[2]

Gostyngodd y boblogaeth o 328,000 yn 2001 i 284,000 yn 2021.^[3]

1. ↑ (Saesneg) Michael Schwirtz a Richard Pérez-Peña, "First Ukraine City Falls as Russia Strikes More Civilian Targets", The New York Times (2 Mawrth 2022). Archifwyd o'r dudalen wreiddiol drwy gyfrwng archive.today ar 3 Mawrth 2022.
2. ↑ Michael Drummond (6 Tachwedd 2022). "Ukraine war: Putin orders Kherson evacuation as Ukrainian forces close in on key city". Sky News (yn Saesneg).
3. ↑ (Saesneg) Kherson. Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 16 Mawrth 2022.