Lindisfarne

Lindisfarne

Math	ynys lanwol
Poblogaeth	160
Daearyddiaeth
Sir	Northumberland
Gwlad	Lloegr
Arwynebedd	4 km²
Gerllaw	Môr y Gogledd
Cyfesurynnau	55.68°N 1.8025°W
Cod OS	NU129420
Cod post	TD15
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Ynys sanctaidd ger arfordir Northumberland, Gogledd-ddwyrain Lloegr, yw Lindisfarne, hefyd Ynys Holy^[1] (Saesneg: Holy Island). Ynys Metcaud neu Medgawdd oedd yr hen enw Cymraeg.^[2] Ar wahân i adegau o lanw uchel, mae modd gyrru car i'r ynys. Roedd y boblogaeth yn 180 yn 2011. Dynodwyd rhan helaeth o'r ynys yn Warchodfa Natur, a cheir amrywiaeth o adar yma.

Yn yr Historia Brittonum, a briodolir i Nennius, ceir hanes gwarchae ar yr ynys. Yn y 6g gwnaed cynghrair rhwng teyrnasoedd Brythonig yr Hen Ogledd i ymladd yn erbyn yr Eingl. Bu Urien Rheged, Rhydderch Hael, brenin Ystrad Clud, Gwallawc Marchawc Trin o Elmet a Morgant Bwlch yn gwarchae Eingl Brynaich ar yr ynys, a oedd wedi'u gyrru o'u prifddinas Din Guardi. Fodd bynnag, roedd Morgant yn genfigennus o lwyddiant Urien, a threfnodd i Llofan Llaf Difo ei lofruddio.

Sefydlwyd abaty Lindisfarne gan Sant Aidan o Iwerddon, a yrrwyd o Iona ar gais Oswallt, brenin Northumbria tua 635. Yn ddiweddarch bu nawdd-sant yr ynys, Cwthbert o Lindisfarne yn abad ac yn esgob yma.

Rywbryd tua dechrau'r 700au, cynhyrchwyd Efengylau Lindisfarne yma. Yn 793 ymosodwyd ar yr ynys gan y Llychlynwyr; ystyrir mai'r ymosodiad yma oedd dechrau oes yr ymosodiadau Llychlynnaidd ar Loegr. Bu ymosodiadau pellach, gan orfodi'r myneich i adael yr ynys.

1. ↑ Gareth Jones (gol.), Yr Atlas Cymraeg Newydd (Collins-Longman, 1999)
2. ↑ John Davies, Hanes Cymru (Penguin, 1990)