Pergamon

Pergamon

Math	dinas hynafol, safle archaeolegol Groeg yr Henfyd, polis
LL-Q150 (fra)-Xenophôn-Pergame.wav
Sefydlwyd	8 g CC
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	Pergamon and its Multi-Layered Cultural Landscape
Sir	Bergama, Asia, Kingdom of Pergamon
Gwlad	Twrci
Arwynebedd	315.46 ha, 426.928 ha
Cyfesurynnau	39.11667°N 27.18333°E
Statws treftadaeth	rhan o Safle Treftadaeth y Byd
Manylion
Arian	cistophorus
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Dinas Roegaidd yn Mysia, gogledd-orllewin Anatolia (Twrci heddiw) oedd Pergamon neu Pergamum (Groeg: Πέργαμος, Bergama heddiw). Tyfodd yn deyrnas bwysig yn y cyfnod Helenistaidd dan y frenhinllin Attalid (281 - 133 CC.

Daeth Philetaerus, mab Attalus, i rym yn 281 CC wedi diwedd Teyrnas Thrace. Ochrodd Pergamon gyda Gweriniaeth Rhufain yn gyson, er enghraifft cefnogodd Attalus I (241-197 CC) y Rhufeiniaid yn erbyn Philip V, brenin Macedon, a chefnogodd Eumenes II (197-158 CC) Rufain yn erbyn Perseus, brenin Macedon. Fel gwobr am eu cefnogaeth i Rufain yn erbyn yr Ymerodraeth Seleucaidd, rhoddwyd holl diriogaethau'r Seleuciaid yn Asia Leiaf i Pergamon. Ymladdasant sawl gwaith yn erbyn y Galatiaid; dethlir eu buddugoliaethau dros y Galatiad mewn cyfres o gerfluniau enwog sydd wedi goroesi fel copïau Rhufeinig.

Pan fu'r brenin Attalus III (138-133 CC) farw heb adael mab yn 133 CC, gadawodd ei deyrnas i Rufain yn ei ewyllys i arbed rhyfel cartref. Roedd Pergamon yn ganolfan bwysig i Gristionogaeth gynnar. Ymhlith y gweddillion enwocaf o'r ddinas mae Allor Pergamon, yn awr yn Amgueddfa Pergamon yn ninas Berlin. Yr allor yma, oedd wedi ei gysegru i Zeus, oedd "Gorsedd Satan" yn Llyfr y Datguddiad yn y Testament Newydd. Roedd eglwys Pergamon yn un o'r Saith Eglwys y cyfeirir atynt yn Llyfr y Datguddiad.