Refferendwm ynghylch annibyniaeth Catalwnia 2017

Refferendwm ynghylch annibyniaeth Catalwnia 2017

Heddwas o Sbaen yn taro sifiliaid ar ddiwrnod y Refferendwm
Math o gyfrwng	independence referendum
Dyddiad	1 Hydref 2017
Rhan o	Catalan independence process, 2017–18 Spanish constitutional crisis
Rhagflaenwyd gan	Refferendwm ynghylch annibyniaeth Catalwnia 2014
Prif bwnc	mudiad Catalwnaidd dros annibyniaeth
Gwefan	https://referendum.cat/
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Ydych chi'n dymuno gweld Catalwnia'n genedl annibynnol ar ffurf gweriniaeth? (Ydw/Nac ydw).

Baner Catalwnia
Dyddiad	2017; 8 mlynedd yn ôl (2017)
Lleoliad	Catalwnia
Ydw    91.9% Nac ydw    8.04%
Gwefan
ref1oct.eu

Refferendwm ar ddyfodol Catalwnia, a gynhaliwyd ar 1 Hydref 2017 oedd y Refferendwm ar Annibyniaeth Catalwnia 2017. Fe'i trefnwyd gan Lywodraeth Catalwnia (neu'r Generalitat de Catalunya). Ar hyn o bryd mae Sbaen yn ystyried y wlad yn un o'i 'Chymunedau Ymreolaethol'.^[1] Cyhoeddodd Llywodraeth Catalonia eu bwriad o gynnal refferendwm ar 6 Medi 2017, a'r diwrnod wedyn, fe'i gwnaed yn anghyfreithiol gan Lys Cyfansoddiad Sbaen, gan y byddai refferendwm yn eu barn nhw yn groes i Gyfansoddiad y Wlad (sef y Constitución española de 1978). Yn dilyn y refferendwm, ar 27 Hydref 2017 cyhoeddwyd sefydlu Gweriniaeth Catalwnia (2017).

Fel rhan o'u hymgyrch Operación Anubis, ceisiodd heddlu Sbaen atal y broses ddemocrataidd o bleidleisio, gan anafu 844 o Gataloniaid.^[2] Er hyn, pleidleisiodd 2.3 miliwn.^[3] Cyhoeddodd Zeid Ra'ad Al, Uwchgomisiynydd y Cenhedloedd Unedig dros Hawliau Dynol, mae'n hanfodol fod Llywodraeth Sbaen yn ymchwilio'n drylwyr i'r trais a achoswyd gan eu heddlu ar ddiwrnod y refferendwm.^[4][5]

Y bwriad oedd cynnal refferendwm ddi-droi'n-ôl a fyddai'n cael ei wireddu, er y byddai hyn yn anghyfreithiol ^[6][7] yn llygad Llywodraeth Sbaen.

Unig gwestiwn y papur pleidleisio oedd: "Ydych chi'n dymuno gweld Catalwnia'n genedl annibynnol ar ffurf gweriniaeth?" gyda dau ddewis yn ateb: "Ydw" neu "Nac ydw". Pleidleisiodd 2,044,038 (92.01%) "Ydw" a 177,547 (7.99%) "Nac ydw", gyda 43.03% o bobl cymwys wedi bwrw eu pleidlais. Amcangyfrifodd y Llywodaeth fod 770,000 o bobl wedi methu pleidleisio gan fod heddlu Sbaen wedi eu hatal.^[8][9]

Y diwrnod wedi'r cyhoeddiad, sef y 7fed o Fedi, cyhoeddodd Llys Cyfansoddiad Sbaen waharddiad ar gynnal refferendwm o'i fath ond mynegodd Llywodraeth Catalwnia nad oedd gorchymyn y llys yn ddilys yng Nghatalwnia ac aethant ati'n ddiymdroi i gasglu cefnogaeth i'r dymuniad o gael refferendwm gan 688 allan o 948 cyngor bwrdeistrefol.^[10][11]

Mae Llywodraeth Sbaen yn gwrthwynebu'r 'hawl' i'r Catalwniaid reoli eu hunain ac i gynnal refferendwm^[12] gan ddal nad yw Cyfansoddiad Sbaen, 1978 yn caniatáu i unrhyw ranbarth o Sbaen gynnal pleidlais ynghylch annibyniaeth.^[13][14]

• 
  Llun swyddogol Llywodraeth Puigdemont yn 2016.
• 
  Poster yn dilorni'r llong llawn milwyr sydd wedi'i angori ym mhorthladd Barcelona.
• 
  Poster gan y Generalitat yn cynnig dau ddewis i'r darllenydd.
• 
  Poster yn tynnu sylw at y ffaith fod Sbaen yn ceisio atal pobl Catalwnia rhag pleidleisio.
• 
  Y ffurflen bleidleisio

Barn Llywodraeth Catalwnia yw fod gan drigolion y wlad yr hawl i benderfynu drostynt eu hunain, a bod y refferendwm felly'n foesol gywir a theg. Ymateb Cyngor Ewrop oedd y dylai unrhyw refferendwm fod yn ddarostyngedig i'r cyfansoddiad ("in full compliance with the constitution").^[15] Ychydig iawn o gefnogaeth gan wledydd Ewrop mae'r ymgyrch dros gynnal y refferendwm wedi'i gael hyd yma^[15] gan y byddai, o bosib, yn agor y drws i wledydd eraill ddilyn eu hesiampl.

1. ↑ Jones, Sam (9 Mehefin 2017). "Catalonia calls independence referendum for October". The Guardian (yn Saesneg). ISSN 0261-3077. Cyrchwyd 9 Mehefin 2017.
2. ↑ euronews.com; adalwyd 10 Hydref 2017.
3. ↑ nytimes.com; adalwyd 10 Hydref 2017.
4. ↑ "UN human rights chief urges probe into violence during referendum in Catalonia". United Nations. UN News Center. 2 Hydref 2017. Cyrchwyd 3 Hydref 2017.
5. ↑ "The Latest: UN chief hopes sides will solve Catalan crisis". CNBC. 2 Hydref 2017. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2017-10-03. Cyrchwyd 2017-10-19.
6. ↑ Catalans to celebrate their national day with independence protests; cyhoeddwyd 10 Medi 2017; adalwyd 11 Medi 2017.
7. ↑ Duarte, Esteban (11 Medi 2017). "Catalan Separatists Plot Show of Force in Battle With Madrid". Bloomberg (yn Saesneg). Cyrchwyd 13 Medi 2017.
8. ↑ "El Govern anuncia un 90% de 'síes' entre las 2.262.424 papeletas contadas y asegura haber escrutado el 100,88% de votos" (yn Spanish). El Mundo. 2 October 2017. Cyrchwyd 3 October 2017.CS1 maint: unrecognized language (link)
9. ↑ Erickson, Amanda (30 Medi 2017). "Catalonia independence vote: What you need to know". Washington Post. Cyrchwyd 2 Hydref 2017.
10. ↑ https://www.reuters.com/article/us-spain-politics-catalonia/catalan-independence-vote-divides-regions-mayors-idUSKCN1BK0E2 www.reuters.com
11. ↑ http://www.municipisindependencia.cat/2017/09/el-60-dels-ajuntaments-catalans-ja-donen-suport-al-referendum-de-l1-doctubre/ www.municipisindependencia.cat
12. ↑ "Spanish Government rejects Puigdemont's proposal to hold a binding referendum". Catalan News Agency. 30 Medi 2016. Cyrchwyd 2 Hydref 2016.
13. ↑ Redacción y Agencias (1 Chwefror 2017). "El Gobierno no descarta medidas coercitivas para impedir el referéndum". La Vanguardia (yn Sbaeneg). Madrid. Cyrchwyd 27 Mawrth 2017.
14. ↑ Agencia EFE (26 March 2017). "Rajoy ofrece diálogo, pero no admitirá ni el referéndum ni pactos para "violar la ley"". Expansión (yn Spanish). Cyrchwyd 29 Mawrth 2017.CS1 maint: unrecognized language (link)
15. ↑ ^{15.0 15.1} "Catalonia plans to hold an independence vote whether Spain lets it or not". economist.com. 12 Gorffennaf 2017. Cyrchwyd 12 Gorffennaf 2017.