Rwmania

Rwmania

România
Math	gwladwriaeth sofran, gwlad
Enwyd ar ôl	Rhufain hynafol
Prifddinas	Bwcarést
Poblogaeth	19,053,815
Sefydlwyd	24 Ionawr 1859 (yn y Calendr Iwliaidd)
Anthem	Deșteaptă-te, române!
Pennaeth llywodraeth	Marcel Ciolacu
Cylchfa amser	UTC+2
Iaith/Ieithoedd   swyddogol	Rwmaneg
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	Dwyrain Ewrop, yr Undeb Ewropeaidd, Ardal Economeg Ewropeaidd
Arwynebedd	238,397 km²
Yn ffinio gyda	Wcráin, Hwngari, Serbia, Bwlgaria, Moldofa
Cyfesurynnau	46°N 25°E
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredol	Llywodraeth Rwmania
Corff deddfwriaethol	Senedd Rwmania
Swydd pennaeth   y wladwriaeth	Arlywydd Rwmania
Pennaeth y wladwriaeth	Klaus Iohannis
Swydd pennaeth   y Llywodraeth	Prif Weinidog Rwmania
Pennaeth y Llywodraeth	Marcel Ciolacu
Ariannol
Cyfanswm CMC (GDP)	$285,405 million, $301,262 million
Arian	Romanian Leu
Canran y diwaith	7 ±1 canran
Cyfartaledd plant	1.41
Mynegai Datblygiad Dynol	0.821
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Gwlad yn ne-ddwyrain Ewrop yw Rwmania (Rwmaneg: România). Mae'n ffinio â Hwngari a Serbia i'r gorllewin a Bwlgaria i'r de, a'r Wcráin a Moldofa i'r gogledd a'r dwyrain.^[1] Ffurfir y mwyafrif o'r goror rhwng Rwmania a Bwlgaria gan Afon Donaw, sy'n arllwys i Aberdir y Donaw yn y fan mae morlin yn ne-ddwyrain Rwmania ar lannau'r Môr Du. Mae ganddi arwynebedd o 238,391 metr sgcilowar (92,043 mi sgw) a hinsawdd gyfandirol a thymherus. Rhed cadwyn dde-ddwyreiniol Mynyddoedd Carpathia trwy ganolbarth y wlad, gan gynnwys Copa Moldoveanu (2,544 m (8,346 tr)).^[2]

Datblygodd y wlad fodern yn nhiriogaethau'r dalaith Rufeinig Dacia. Unodd tywysogaethau Moldafia a Walachia ym 1859 yn sgil y deffroad cenedlaethol. Rhoddid yr enw Rwmania ar y wlad yn swyddogol ym 1866, ac enillodd ei hannibyniaeth oddi ar Ymerodraeth yr Otomaniaid ym 1877. Ymunodd Transylfania, Bukovina a Besarabia â Theyrnas Rwmania ar ddiwedd y Rhyfel Byd Cyntaf. Brwydrodd Rwmania ar ochr yr Almaen Natsïaidd yn erbyn yr Undeb Sofietaidd yn ystod yr Ail Ryfel Byd tan iddi ymuno â'r Cynghreiriaid ym 1944. Cafodd y wlad ei meddiannu gan y Fyddin Goch a chollodd sawl tiriogaeth. Wedi'r rhyfel, trodd Rwmania yn weriniaeth sosialaidd ac yn aelod o Gytundeb Warsaw. Dymchwelwyd y drefn gomiwnyddol gan Chwyldro 1989, a newidodd Rwmania'n wlad ddemocrataidd a chanddi economi'r farchnad.

Tyfod economi Rwmania yn gyflym ar ddechrau'r 2000au, a bellach mae'n seiliedig yn bennaf ar wasanaethau a hefyd yn cynhyrchu ac allforio peiriannau ac ynni trydan. Ymaelododd â NATO yn 2004 a'r Undeb Ewropeaidd yn 2007. Trigai tua 20 miliwn o bobl yn y wlad, a bron i 2 miliwn ohonynt yn y brifddinas Bwcarést.^[3] Rwmaniaid, un o'r cenhedloedd Lladinaidd, yw mwyafrif y boblogaeth a siaradent Rwmaneg ac yn Gristnogion Uniongred Dwyreiniol. Ceir lleiafrifoedd o dras Hwngaraidd a Roma.

1. ↑ (Saesneg) Romania at a glance (Adroddiad). NATO. http://www.nato.int/invitees2004/romania/glance.htm. Adalwyd 5 Chwefror 2017.
2. ↑ (Saesneg) "Romania Geography". aboutromania.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-03-28. Cyrchwyd 5 Chwefror 2017.
3. ↑ (Rwmaneg) "POPULAŢIA REZIDENTĂ1" (PDF). Sefydliad Ystadegau Cenedlaethol Rwmania. Cyrchwyd 5 Chwefror 2017.