Barato

Ĉi tiu artikolo temas pri granda ŝtato en Suda Azio. Por naturgeografia termino rigardu la paĝon Hinda subkontinento. Por okcidenta parto de Papuo ("Papua Barat") legu la artikolon Okcidenta Papuo. Koncerne aliajn signifojn aliru la apartigilon Hindio.

Barato
Barata Unio, Barata Respubliko, Hindio, Hindujo, Hinda Unio, Hinda Respubliko
भारत गणराज्य
Bhārat Gaṇarājya
Detaloj	Detaloj
Nacia himno: Jana-Gana-Mana
Nacia devizo: Satyameva jayate (सत्यमेव जयते) Nur vereco triumfas
konstitucia respubliko (1950–) respubliko (1950–) demokratia respubliko (1950–) federacia respubliko (1950–) dominio de Brita Imperio (1947–1950) suverena ŝtato (1947–) lando vd
Bazaj informoj
Ĉefurbo	Nov-Delhio
Oficiala(j) lingvo(j)	hindia lingvo, angla lingvo
Uzata(j) lingvo(j)	24 lingvoj kies plej grava estas la hinda
Plej ofta(j) religio(j)	hinduoj (80,46 %), islamanoj (13,43 %), kristanoj (2,34 %), siĥoj (1,87 %), budhistoj (0,77 %), ĝainistoj (0,41 %), aliaj (0,72 %)
Areo	3 287 590 km²
- % de akvo	9,5 %
Loĝantaro	1 326 093 247 (2020)
Loĝdenso	324 loĝ./km²
Loĝantoj	Baratanoj
Horzono	+5:30
Interreta domajno	in
Landokodo	IND
Telefona kodo	91
Plej alta punkto	Kangchenjunga
Plej malalta punkto	Kuttanad
Politiko
Politika sistemo	Federacia respubliko
Ŝtatestro	Prezidento Droupadi Murmu
Ĉefministro	Narendra Modi
Nacia tago	26-a de januaro 1950 (respubliko)
Sendependiĝo	15-a de aŭgusto 1947
Ekonomio
Valuto	Barata rupio (INR)
Membro de Misilo-Teknologia Regada Reĝimo (2016–) Konsilio de Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj (2011–2012) BRICS (2009–) Organizaĵo por la Malpermeso de Kemiaj Armiloj (1997–) Monda Organizaĵo pri Komerco (1995–) Multflanka Investado-Garantia Agentejo (1994–) Konsilio de Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj (1991–1992) Sud-Azia Unuiĝo por Regiona Kunlaboro (1985–) Konsilio de Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj (1984–1985) Antarkta traktato (1983–) Konsilio de Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj (1977–1978) Konsilio de Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj (1972–1973) Tutmonda Pridogana Organizo (1971–) Konsilio de Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj (1967–1968) Banko por Azia Disvolviĝo (1966–) Internacia Disvolviĝa Asocio (1960–) Internacia Financa Korporacio (1956–) Konsilio de Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj (1950–1951) Interpol (1949–) Monda Organizaĵo pri Meteologio (1949–) Komunumo de Nacioj (1947–) Unesko (1946–) Internacia Banko por Rekonstruo kaj Disvolvigo (1945–) Unuiĝintaj Nacioj (1945–) Universala Poŝta Unio (1876–) Internacia Telekomunika Unio (1869–) Regiona Forumo de ASEAN Grupo de la 20 Afrika Banko por Disvolviĝo Monda Organizaĵo pri Sano Bengal-Golfa Iniciato por Mult-Sektora Teknika kaj Ekonomia Kunlaborado Grupo pri Teraj Observoj Ŝanhaja Kunlabora Organizo Listo de ŝtatoj kun nukleaj armiloj Internacia Hidrografia Organizo vd
Esperanto-movado
Landa E-asocio	Federacio Esperanto de Barato
v • d • r

Barato (ankaŭ skribita Bharato aŭ konata kiel Hinda Unio, hindie भारत गणराज्य, [barat ganaraĝja]  aŭskulti, respektive Respubliko Barato), estas federacia ŝtato en Suda Azio sur hinda subkontinento ĉe la Hinda Oceano. Ĝi estas la sepe plej granda lando laŭ areo, la dua plej loĝata lando (kun ĉirkaŭ 1,2 miliardoj da loĝantoj) kaj la plej loĝata demokratia lando en la mondo. Ĝi limas kun la Hinda Oceano sude, kun la Araba Maro sudokcidente, kaj la Golfo de Bengalo en sudoriento. Ĝi kunhavas landlimojn kun Pakistano okcidente;^[1] Ĉinio, Nepalo, kaj Butano nordoriente; kaj Birmo kaj Bangladeŝo oriente. En la Hinda Oceano, Barato estas najbara de Srilanko kaj Maldivoj. La insuloj Andamanoj kaj Nikobaroj de Barato kunhavas maran limon kun Tajlando kaj Indonezio.

La Hindia subkontinento estis hejmo de la urba Induso-civilizacio de la 3a jarmilo a.K.E. — unu el la plej fruaj civilizoj de la mondo.^[2] En la venonta jarmilo, la plej aĝaj skribaĵoj asociaj kun Hinduismo ekkomponiĝis. Grandskala urbanizado okazis sur la valo de la rivero Gango en la unua jarmilo a.K.E. kio kondukis al Mahajanapado, kaj aperis kaj Budhismo kaj Ĝainismo. Plej fruaj politikaj plifirmiĝoj okazis dum la Maŭrja kaj la Gupta imperioj; la postaj duoninsulaj Mezaj Regnoj influis super kulturoj tiom for kiom ĝis Sudorienta Azio. En la mezepoko, alvenis Judismo, Zoroastrismo, Kristanismo, kaj Islamo, kaj aperis ankaŭ Siĥismo, ĉiuj el kiuj aldonis al la mondoregiono diversajn kulturojn. Multo el la nordo falis al la Delhia Sultanlando; la sudo estis unuigita sub la Viĝajanagara imperio. La lando estis unuigita en la 17a jarcento fare de la Mogola Imperio. En la 18a jarcento, la subkontinento venis sub la Maratha Imperio kaj en la 19a jarcento sub la Brita Orienthinda Kompanio, kio poste ŝanĝiĝis al Britkrona regado. Naciisma movado aperis en la fino de la 19a jarcento, kio poste, sub Mahatma Gandhi, famiĝis pro la propagando por neviolenta rezistado kaj kondukis al la sendependeco en 1947.

En 2017, la ekonomio de Barato estis la sesa plej granda laŭ MEP kaj la tria plej granda laŭ akirpova komparo.^[3] Post ekonomiaj reformoj baze sur merkatoj en 1991, Barato iĝis unu el la plej rapide kreskantaj ĉefaj ekonomioj kaj estas konsiderata ĵus industriita lando. Tamen ĝi daŭre frontas defiojn pro malriĉeco, korupto, malsufiĉa nutrado kaj neadekvata publika sansistemo. Kiel ŝtato kun atomarmiloj kaj mondoregiona potenco, ĝi havas la duan plej grandan armeon en la mondo kaj rangas la kvina laŭ militarmea elspezo inter ŝtatoj. Barato estas federacia respubliko regata laŭ parlamenta reĝimo kaj konsistas el 29 subŝtatoj kaj 7 unuigaj teritorioj. Barato estas ankaŭ agnoskata pro sia ampleksa kinarto, riĉa kuirarto kaj fekundega naturo kaj vegetaĵaro. Ĝi estas plurisma, multlingva kaj mult-etna socio kaj estas ankaŭ hejmo al diverseco de naturo en vario de protektitaj habitatoj. Barato estas membro de ASEAN Plus Tri.

1. ↑ La registaro de Barato konsideras ankaŭ Afganion kiel liman landon, ĉar ĝi konsideras la tutan Kaŝmiron kiel parton de Barato. Tamen, tio estas sub polemiko, kaj fakte la regiono borde kun Afganio estas administrata de Pakistano. Fonto: "Ministry of Home Affairs (Department of Border Management)" (PDF). Arkivita el la originalo (PDF) en 17a de Marto 2015. [1] Alirita la 18an de Marto 2018.
2. ↑ Wright: "The Indus civilisation is one of three in the 'Ancient East' that, along with Mesopotamia and Pharaonic Egypt, was a cradle of early civilisation in the Old World (Childe 1950). Mesopotamia and Egypt were longer-lived, but coexisted with Indus civilisation during its florescence between 2600 and 1900 B.C. Of the three, the Indus was the most expansive, extending from today's northeast Afghanistan to Pakistan and India." Wright 2010.
3. ↑ "World Economic Outlook Database, October 2017 – Report for Selected Countries and Subjects". Internacia Monunua Fonduso (IMF). Arkivita el la originalo en 31a de Januaro 2018. [2] Alirita la 18an de Marto 2018.