Gastroenterito

La gastroenterito estas malsano karakterizata de inflamo de la stomaka kaj intesta kanalo, kiu implikas kaj la stomakon kaj la maldikan inteston.^[1] Kiam temas pri gastroenterokojlito, ankaŭ la dika intesto estas implikita. La malsano kondukas al diareo, vomo kaj abdomenaj kramfoj.^[2] Ankaŭ febro, manko de energio kaj dehidratado povas okazi.^[3][4] Tio tipe daŭras malpli ol du semajnoj.^[5] Ĝi ne rilatas al gripo, kvankam foje oni nomis ĝin erare "stomaka gripo".^[6]

Gastroenterito estas kutime okazigita de virusoj.^[7] Tamen, ankaŭ bakterioj, parazitoj kaj fungoj povas okazigi gastroenteriton.^[3][7] Ĉe infanoj, rotavirusoj estas la plej ofta kaŭzo de grava malsano.^[8] Ĉe plenkreskuloj, norovirusoj kaj Campylobacter estas oftaj kaŭzoj.^[9][10] Manĝado de maltaŭge preparitaj manĝaĵoj, drinkado de poluita akvo aŭ proksima kontakto kun persono kiu estas infektita povas disvastigi la malsanon.^[3] Traktado estas ĝenerale la sama kun aŭ sen definitiva diagnozo, kaj tiel testado por konfirmi estas kutime ne necesa.^[3]

Preventado konsistas el manlavado per sapo, drinkado de pura trinkakvo, taŭga dispono kaj traktado de la homa digesto-forĵetaĵojn kaj mamnutrado de beboj anstataŭ uzado de laktopreparaĵoj por infanoj.^[3] La rotavirusa vakcino estas rekomendata kiel prevento por infanoj.^[3][8] Traktado postulas englutado de sufiĉe da fluaĵoj.^[3] Por mildaj aŭ moderaj kazoj, tio tipe povas esti atingata per drinkado de buŝrehidratiga solvaĵo (nome kombino de akvo, saloj kaj sukero).^[3] En tiuj kiuj estas mamnutrataj, daŭrigi la mamnutradon estas tute rekomendate.^[3] Por pli gravaj kazoj, envejna fluenmetado povas esti necesa.^[3] Fluaĵoj povas esti havigitaj pere de nazgastra tubo.^[11] Suplemento de zinko estas rekomendata por infanoj.^[3] Antibiotikoj estas ĝenerale nenecesaj.^[12] Tamen, antibiotikoj estas rekomendataj por infanoj kiuj suferas febron kaj sangodiareon.^[2]

En 2015, estis du mil milionoj da kazoj de gastroenterito, kio rezultigis 1.3 milionojn da mortoj tutmonde.^[13][14] Infanoj kaj ĉefe tiuj de la evolulandoj estas plej tuŝitaj de tiu malsano.^[15] En 2011, estis ĉirkaŭ 1.7 mil milionoj da kazoj, kio rezultigis ĉirkaŭ 700 000 mortojn de infanoj sub la aĝo de kvin jaroj.^[16] En evolulandoj, infanoj sub la aĝo de du jaroj ofte suferas ses aŭ pliajn infektojn jare.^[17] Ĝi estas malpli ofta en plenkreskuloj, parte pro la disvolvigo de imuneco.^[18]

1. ↑ Schlossberg, David (2015). Clinical infectious disease (dua eld.). p. 334. ISBN 978-1-107-03891-2. Arkivita el la originalo en 2017-09-08. Alirita la 19an de majo 2020.
2. ↑ ^{2,0 2,1} Singh, Amandeep (Julio 2010). "Pediatric Emergency Medicine Practice Acute Gastroenteritis — An Update". Pediatric Emergency Medicine Practice. 7 (7). Alirita la 19an de majo 2020.
3. ↑ ^{3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10} (29a de oktobro 2013) “Management strategies in the treatment of neonatal and pediatric gastroenteritis.”, Infection and Drug Resistance 6, p. 133–61. doi:10.2147/IDR.S12718. 
4. ↑ (2014) Ferri's Clinical Advisor 2015: 5 Books in 1. Elsevier Health Sciences. ISBN 978-0-323-08430-7.
5. ↑ Schlossberg, David (2015). Clinical infectious disease (Dua eld.). p. 334. ISBN 978-1-107-03891-2. Arkivita el la originalo en 2017-09-08. Alirita la 19an de majo 2020.
6. ↑ Shors, Teri. (2013) The microbial challenge : a public health perspective, 3‑a eldono, Burlington, MA: Jones & Bartlett Learning. ISBN 978-1-4496-7333-8.
7. ↑ ^{7,0 7,1} A. Helms, Richard. (2006) Textbook of therapeutics : drug and disease management, 8‑a eldono, Philadelphia [u.a.]: Lippincott Williams & Wilkins. ISBN 978-0-7817-5734-8.
8. ↑ ^{8,0 8,1} (February 2012) “2008 estimate of worldwide rotavirus-associated mortality in children younger than 5 years before the introduction of universal rotavirus vaccination programmes: a systematic review and meta-analysis”, The Lancet Infectious Diseases 12 (2), p. 136–41. doi:10.1016/S1473-3099(11)70253-5. 
9. ↑ (Aprilo 2011) “The dynamics of norovirus outbreak epidemics: recent insights”, International Journal of Environmental Research and Public Health 8 (4), p. 1141–9. doi:10.3390/ijerph8041141. 
10. ↑ Man SM (December 2011). “The clinical importance of emerging Campylobacter species”, Nature Reviews Gastroenterology & Hepatology 8 (12), p. 669–85. doi:10.1038/nrgastro.2011.191. 
11. ↑ (Aprilo 2005) “Acute gastroenteritis in children.”, Australian Family Physician 34 (4), p. 227–31. 
12. ↑ (August 2015) “Therapy of acute gastroenteritis: role of antibiotics.”, Clinical Microbiology and Infection 21 (8), p. 744–9. doi:10.1016/j.cmi.2015.03.002. 
13. ↑ (8a de oktobro 2016) “Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990–2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015.”, Lancet 388 (10053), p. 1545–1602. doi:10.1016/S0140-6736(16)31678-6. 
14. ↑ (8-a de oktobro 2016) “Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980–2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015.”, Lancet 388 (10053), p. 1459–1544. doi:10.1016/s0140-6736(16)31012-1. 
15. ↑ Webber, Roger. (2009) Communicable disease epidemiology and control : a global perspective, 3‑a eldono, Wallingford, Oxfordshire: Cabi. ISBN 978-1-84593-504-7.
16. ↑ (20a de aprilo, 2013) “Global burden of childhood pneumonia and diarrhoea.”, Lancet 381 (9875), p. 1405–16. doi:10.1016/S0140-6736(13)60222-6. 
17. ↑ (2010) “Chapter 93”, Mandell, Douglas, and Bennett's principles and practice of infectious diseases, 7‑a eldono, Philadelphia: Churchill Livingstone/Elsevier. ISBN 978-0-443-06839-3.
18. ↑ (January 2011) “Viral gastroenteritis in adults”, Recent Patents on Anti-Infective Drug Discovery 6 (1), p. 54–63. doi:10.2174/157489111794407877.