Irano

Islama Respubliko Irano
جمهوری اسلامی ايران
Jomhuri-ye Eslŭmi-ye Irŭn
Detaloj	Detaloj
Nacia himno: Sorud-e Meli-je Ĝomhuri-je Eslami
Nacia devizo: استقلال آزادی جمهوری اسلامی Esteklal, Azadi, Ĝomhuri-je Eslami (Sendependeco, Libereco, Islama Respubliko)
lando (678 a. K.–) islama respubliko (1979–) suverena ŝtato ŝtato-heredanto vd
Bazaj informoj
Ĉefurbo	Teherano (12 mln)
Oficiala(j) lingvo(j)	persa lingvo
Uzata(j) lingvo(j)	persa (farsi) azerbajĝana kurda baluĉa araba
Plej ofta(j) religio(j)	islamo, Kristanismo, Zoroastrismo kaj Judismo
Areo	1 648 000 km² Eraro! Nenombra signifo de nombra parametro! Bonvolu korekti (legu ĉe {{Informkesto lando}} kaj korektu la artikolon)
- % de akvo	0,7 % Eraro! Nenombra signifo de nombra parametro! Bonvolu korekti (legu ĉe {{Informkesto lando}} kaj korektu la artikolon)
Loĝantaro	75 149 669(censo de 2012) Eraro! Nenombra signifo de nombra parametro! Bonvolu korekti (legu ĉe {{Informkesto lando}} kaj korektu la artikolon) (2022)
Loĝdenso	48 loĝ./km²
Horzono	+3,5
Interreta domajno	ir
Landokodo	IR
Telefona kodo	98
Plej alta punkto	Damavando
Plej malalta punkto	Kaspio
Politiko
Politika sistemo	Islama Respubliko
Ŝtatestro	Spirita gvidanto Ajatolo Sejed Ali Ĥamenei (1989)
Ĉefministro	prezidento Masud Pezeŝkian (2024)
Nacia tago	11-a de februaro (tago de revolucio)
Sendependiĝo	11-a de februaro 1979
Ekonomio
Valuto	irana rialo (IRR)
Membro de Multflanka Investado-Garantia Agentejo (2003–) Organizaĵo por la Malpermeso de Kemiaj Armiloj (1997–) Organizaĵo de Islama Kunlaboro (1969–) Internacia Disvolviĝa Asocio (1960–) OPEL (1960–) Tutmonda Pridogana Organizo (1959–) Internacia Financa Korporacio (1956–) Unesko (1948–) Internacia Banko por Rekonstruo kaj Disvolvigo (1945–) Unuiĝintaj Nacioj (1945–) Interpol (1938–) Universala Poŝta Unio (1877–) Internacia Telekomunika Unio (1869–) Monda Organizaĵo pri Sano Grupo pri Teraj Observoj Internacia Hidrografia Organizo Movado de Nealiancitaj Landoj Misio de Unuiĝintaj Nacioj kaj Afrika Unio en Darfuro vd
Esperanto-movado
Landa E-asocio	Irana Esperanto-Asocio
v • d • r

Irano estas unu el antikvaj landoj, situanta en Mezoriento.^[1][2][3] Ankoraŭ en la 1-a jarmilo antaŭ nia erao ĉi tie loĝadis popoloj parolintaj en hindeŭropaj lingvoj, aperis fortaj ŝtatoj - Medio kaj Persio, pli poste Baktrio kaj Partio. Akemenida Irano estis fakte la unua imperio de antikva mondo, kies potenco disvastigadis de Grekio ĝis Hindio. Ĝin sekvis la Sasanida dinastio. Sur la procezoj de etna kaj kultura evoluado forte influis konkermilitoj fare de araboj dum la 6a kaj 7-a jarcentoj. Ili alportis novan religion - Islamon, kiu de tempo al tempo forpelis la malnovan - Zoroastrismon. Malgraŭ de daŭra etna, lingva kaj kultura ekspansio, iranaj popoloj konservis sian originecon kaj en la 16-a jarcento denove kreis ŝtaton. En la 19-a jarcento Irano famiĝis kiel la naskiĝlando de la Bahaa Kredo, kiu nun estas la dua plej granda minoritata religio en Irano, post Islamo.

Nuntempa Irano estas bona ekzemplo de mirinda kunvivado de jarmilaj tradicioj kun specifikeco de islama revolucio. Eĉ multjara milito kun Irako ne povis detrui la kutiman vivritmon, ĝian variecon kaj brilon.

1. ↑ Iran Country Profile. BBC NEWS. Alirita 8-a de aŭgusto 2012 .
2. ↑ "CESWW" – Definition of Central Eurasia. Cesww.fas.harvard.edu. Alirita 1a de aŭgusto 2010 . Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2018-09-15. Alirita 2014-12-21 .
3. ↑ Iran Guide. National Geographic (14a de junio 2013). Alirita 21a de junio 2013 .