Itala lingvo

Itala lingvo
Italiano
Teritorioj kun signifa nombro de ital-parolantoj
natura lingvo • moderna lingvo
italaj latinidaj lingvoj • sud-Eŭropaj lingvoj
Parolata en	Italio, San-Marino, Vatikanurbo, Svislando, Slovenio, Kroatio, Francio, Monako, Libio, Tunizio, Eritreo, Etiopio, Somalio, Malto, Albanio, Kanado, Argentino, Brazilo, Meksiko, Venezuelo
Parolantoj	64 800 000
Denaskaj parolantoj	proksimume 70 milionoj
Fremdlingvo / dua lingvo por	proksimume 55 milionoj
Skribo	latina
Lingvistika klasifiko
Hindeŭropa lingvaro Italika lingvaro Latinida lingvaro Orienta latinida lingvaro Itala lingvo
Oficiala statuso
Oficiala lingvo en	Italio, San Marino, Vatikanurbo, Svislando
Reguligita de	Accademia della Crusca
Lingva statuso	1 sekura
Lingvaj kodoj
Lingvaj kodoj
ISO 639-1	it
ISO 639-2	ita
ISO 639-3	ita
SIL	ITN
Glottolog	ital1282
Angla nomo	Italian
Franca nomo	italien
Vikipedio
Vizitu vikipedion en la itala lingvo!
v • d • r

La itala lingvo ( aŭskultu; itale: Italiano) estas latinida lingvo, el la familio de hindeŭropaj lingvoj. Ĝi estas bazita sur la klerula florenca varianto de la toskana dialekto uzita en la dekkvara jarcento, kiu kiel la aliaj dialektoj de Italio devenas de la neklerula latina lingvo parolata post la disfalo de la romia imperio.

Ĝi estas parolata de 70 milionoj, precipe en Italio kaj Svislando.

La unua teksto en la itala estas de 960. Inter 960–1225 la itala fariĝis literatura lingvo. Dum la 14-a jarcento la florenca dialekto, kiel formigita de Dante Alighieri, Giovanni Boccaccio kaj Francesco Petrarca, fariĝis la normo, spite de la manko de politika unueco en Italio ĝis la 19-a jarcento. Tamen plejmulto de la nekleraj homoj daŭrigis parolante nur siajn regionajn lingvojn ĝis la fino de la Dua Mondmilito. Ĝis la kvindekaj jaroj, nur bone instruitaj homoj kapablis paroli ĝin, dum la plej multo de la homoj nur parolis sian lokan dialekton. Pro la disvastigo de la televido, kiu ĉiam dissendas en la itala, kaj ĝenerala instruado en publikaj lernejoj, kie oni lernas nur en la itala, la plej multo de italoj nuntempe bone konas la norman italan.

Dum la 16-a kaj la 17-a jarcentoj la itala lingvo ĝuis grandan prestiĝon en Eŭropo. Ĝi fariĝis kaj plejparte daŭre restas la lingvo de la muzikaj terminoj. Ĝis komenco de la 19-a jarcento la operoj estis verkitaj en la itala lingvo, eĉ se la komponanto estis en Anglio, Germanio kiel Georg Friedrich Händel, Aŭstrio kiel Mozart aŭ en Rusio.