Nematodoj

Nematodoj
Biologia klasado
Regno: Bestoj Animalia Subregno: Eumetazoa (senranga filumo) Duflankuloj Bilateria Superfilumo: Muduloj Ecdysozoa Filumo: Nematodoj Nematoda Rudolphi, 1808
Klasoj (disputataj)
La moderna taksonomio ne plu uzas la unuan el la du sekvaj tradiciaj klasoj: Adenophorea    Subklaso Enoplia    Subklaso Chromadoria Secernentea    Subklaso Rhabditia ordo Rhabditida ordo Strongylida    Subklaso Spiruria ordo Ascaridida ordo Camallanida ordo Drilonematida ordo Spirurida    Subklaso Tylenchia ordo Aphelenchida ordo Tylenchida
Aliaj Vikimediaj projektoj
Sistematiko en Vikispecioj
Komunejo pri Nematodoj
v • d • r

Nematodoj aŭ fadenvermoj (Nematoda aŭ Nemathelminthes) ^[1] estas filumo de muduloj. Multaj el ili estas parazitoj. Unu el iliaj apartaĵoj estas la konstanta nombro de ĉeloj por ĉiuj individuoj el la sama specio. Unu el la plej famaj fadenvermoj estas Caenorhabditis elegans, kiu utilas kiel model-organismo por genetiko.

La nematodoj estas varia besta filumo enloĝanta larĝan gamon da medioj. Nematodaj specioj estas malfacile distingeblaj unuj disde aliaj, kaj kvankam super 25 000 el ili estis priskribitaj,^[2][3] de kiuj pli ol duono estas parazitaj, estas taksite ke pli ol 40 000 specioj ekzistas; taksoj de 500 000 ĝis 1 miliono da specioj^[4] ne estas apogitaj per postaj taksoj.^[5] Nematodoj estas klasigitaj kune kun insektoj kaj aliaj similaj bestoj en la klado Mudulo, kaj, male al platvermoj, havas tubulajn digestajn sistemojn kun malfermaĵoj ĉe ambaŭ finoj.

Nematodoj sukcese adaptiĝis al preskaŭ ĉiu ekosistemo de mara (salakvo) ĝis dolĉakvo, al plej diversaj grundoj, kaj de la polusregionoj ĝis la tropikoj, same kiel de la plej alta ĝis la plej malsupra de altecoj. Ili estas ĉieaj en dolĉakvaj, maraj, kaj surteraj medioj, kie ili ofte plimultas ol aliaj bestoj en kaj individuaj kaj speciaj kalkuloj, kaj estas trovitaj en lokoj tiel diversspecaj kiel montoj, dezertoj kaj profundaj submaraj fosegoj. Ili estas trovitaj en ĉiu parto de la litosfero de la tero,^[6] eĉ ĉe grandaj profundoj, 0.9-3.6 km (3,000-12,000 ft), sub la surfaco de la Tero en orminejoj en Sudafriko.^{[7][8][9][10][11]} Ili reprezentas 90% de ĉiuj bestoj sur la marfundo.^[12] Ilia nombra hegemonio, ofte superante milionon da individuoj por kvadrata metro kaj respondeca pri proksimume 80% de ĉiuj individuaj bestoj sur la tero, ilia diverseco de vivocikloj, kaj ilia ĉeesto sur diversaj trofaj niveloj indikas gravan rolon en multaj ekosistemoj.^[13][14] Ekzistas proksimume 2271 genroj en 256 familioj.^[15] La multaj parazitaj formoj inkludas patogenojn en la plej multaj plantoj kaj bestoj. Triono de la genroj ekzistas kiel parazitoj de vertebruloj; proksimume 35 nematodaj specioj troveblas en homoj.^[15]

Nathan Cobb, nematologo, priskribis la ĉie-econ de nematodoj sur la Tero tiel:

„ Mallonge dirite, se la tuta afero en la universo krom la nematodoj estus balaita for, nia mondo daŭre estus malklare rekonebla, kaj se, kiel senkorpaj spiritoj, ni tiam povis esplori ĝin, ni devus trovi ĝiajn montojn, montetojn, valojn, riverojn, lagojn, kaj oceanojn reprezentitajn de filmo de nematodoj. La loko de urboj estus deĉifrebla, ĉar por ĉiu amasiĝado de homoj ekzistus ekvivalenta amasiĝado de certaj nematodoj. Arboj daŭre starus kiel fantomaj vicoj reprezentantaj niajn stratojn kaj aŭtovojojn. La loko de la diversaj plantoj kaj bestoj daŭre estus deĉifrebla, kaj, se havus ni sufiĉan scion, en multaj kazoj eĉ iliaj specioj povus esti determinitaj per ekzameno de iliaj iamaj nematodparazitoj. ”

La termino "nematodo" derivas el la greka νηματώδης (plurale νηματώδεις), aliĝenre νηματῶδες (plurale νηματώδη);^[16] en Latino: Nematoda.

1. ↑ La N.B.N.-nomo estas *Askarofilumanoj*
2. ↑ Hodda, M (2011). "Phylum Nematoda Cobb, 1932. In: Zhang, Z.-Q. (Ed.) Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness". Zootaxa. 3148: 63–95. doi:10.11646/zootaxa.3148.1.11.
3. ↑ Zhang, Z (2013). "Animal biodiversity: An update of classification and diversity in 2013. In: Zhang, Z.-Q. (Ed.) Animal Biodiversity: An Outline of Higher-level Classification and Survey of Taxonomic Richness (Addenda 2013)". Zootaxa. 3703 (1): 5–11. doi:10.11646/zootaxa.3703.1.3.
4. ↑ Lambshead, PJD (1993). "Recent developments in marine benthic biodiversity research". Oceanis. 19 (6): 5–24.
5. ↑ Anderson, Roy C. (8a de Februaro 2000). Nematode Parasites of Vertebrates: Their Development and Transmission. CABI. pp. 1–2. ISBN 9780851994215. "Estimates of 500,000 to a million species have no basis in fact."
6. ↑ Borgonie G, García-Moyano A, Litthauer D, Bert W, Bester A, van Heerden E, Möller C, Erasmus M, Onstott TC (Junio 2011). "Nematoda from the terrestrial deep subsurface of South Africa". Nature. 474 (7349): 79–82. Bibcode:2011Natur.474...79B. doi:10.1038/nature09974. hdl:1854/LU-1269676. PMID 21637257. S2CID 4399763.
7. ↑ Lemonick MD (8a de Junio 2011). "Could 'worms from Hell' mean there's life in space?". Time. ISSN 0040-781X. Arkivita el la originalo la 10an de Junio 2011. Alirita la 21an de Septembro 2021.
8. ↑ Bhanoo SN (1a de Junio 2011). "Nematode found in mine is first subsurface multicellular organism". The New York Times. ISSN 0362-4331. Alirita la 21an de Septembro 2021.
9. ↑ "Gold mine". Nature. 474 (7349): 6. Junio 2011. doi:10.1038/474006b. PMID 21637213.
10. ↑ Drake N (1a de Junio 2011). "Subterranean worms from hell: Nature News". Nature News. doi:10.1038/news.2011.342. Alirita la 21an de Septembro 2021.
11. ↑ Borgonie G, García-Moyano A, Litthauer D, Bert W, Bester A, van Heerden E, Möller C, Erasmus M, Onstott TC (2a de Junio 2011). "Nematoda from the terrestrial deep subsurface of South Africa". Nature. 474 (7349): 79–82. Bibcode:2011Natur.474...79B. doi:10.1038/nature09974. hdl:1854/LU-1269676. ISSN 0028-0836. PMID 21637257. S2CID 4399763.
12. ↑ Danovaro R, Gambi C, Dell'Anno A, Corinaldesi C, Fraschetti S, Vanreusel A, Vincx M, Gooday AJ (Januaro 2008). "Exponential decline of deep-sea ecosystem functioning linked to benthic biodiversity loss". Curr. Biol. 18 (1): 1–8. doi:10.1016/j.cub.2007.11.056. PMID 18164201. S2CID 15272791. Lay summary – EurekAlert!.
13. ↑ van den Hoogen, Johan; Geisen, Stefan; Routh, Devin; Ferris, Howard; Traunspurger, Walter; Wardle, David A.; de Goede, Ron G. M.; Adams, Byron J.; Ahmad, Wasim (2019-07-24). "Soil nematode abundance and functional group composition at a global scale". Nature. 572 (7768): 194–198. Bibcode:2019Natur.572..194V. doi:10.1038/s41586-019-1418-6. hdl:20.500.11755/c8c7bc6a-585c-4a13-9e36-4851939c1b10. ISSN 0028-0836. PMID 31341281. S2CID 198492891. Arkivita el la originalo en 2020-03-02. Alirita la 21an de Septembro 2021.
14. ↑ Platt HM (1994). "foreword". In Lorenzen S, Lorenzen SA (eds.). The phylogenetic systematics of freeliving nematodes. London, UK: The Ray Society. ISBN 978-0-903874-22-9.
15. ↑ ^{15,0 15,1} Roy C. Anderson (8a de Februaro 2000). Nematode Parasites of Vertebrates: Their development and transmission. CABI. p. 1. ISBN 978-0-85199-786-5.
16. ↑ νηματώδης, νηματῶδες. Liddell, Henry George; Scott, Robert; A Greek–English Lexicon en Perseus Project.